ستاره کیهانی - دانشجو کارشناس ارشد معماری دانشگاه آزاد بیرجند
فرید فروزانفر - دکترای معماری ، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد بیرجند

هنر پدیده ای است که مستقیما بر روح و روان بشر تاثیر گذار است. معماری در غالب یکی از کامل ترین و دربرگیرنده ترین هنرها ، با پدید اوردن فضا، تردیدی باقی نمی گذارد که تأثیر انکار ناپذیری بر زندگی و روح انسان دارد.در موضوع ادراک فضا از نظر تاثیرگذاری بردریافت هایروانی انسان منظور از فضا،فضای کیفی یا مراتب معنوی فضاست.از آنجایی که ساختن یک مسکن پدیده ای فرهنگی است، شکل مسکن وسازمان و نظم فضایی آن، شدیداً متأثر از محیطی فرهنگی است که مسکن به آن تعلق دارد. معماری مسکونی سنتی متاثر از مبانی فکری ایرانی، یک معماری مفهومی است.و همچنین واقعیت مهمی که در حین مطالعه تاریخ زندگانی انسان از همان ابتدای خلقت تا به امروز شاهدآن بوده ایم آن است که تمام تلاش انسان ها حرکت برای دستیابی به آرامش و آسودگی است .یکی از پارامترهایی که باعث ایجاد حسآرامش می شود سلسله مراتب و گذار است.در تعریف لغوی گذاربه معانی عبور، گذشتن، طى کردن، ترک کردن، رها کردن، نادیده گرفتن، بخشیدن، محول کردن، گذاشتن کارى به کسى، واگذاشتن و گذر و راه می رسیم. این گستردگی معنایی مفهوم گذار نشان میدهد که گذار یک تعریف واحد ندارد و چون یک مفهوم است خود اثر به وجود آورنده گذار می شود. مانند یک کلمه که در جمله معنا می شود .در معماریریزفضاها و دسترسی ها، گذار را تعریف می کنند؛و این مفهوم است که آرامش را القاء می کند.در این گفتار تلاش شده تا با تحلیل ریز فضاها و سلسله مراتب در خانه های مسکونی سنتی کاشان و بررسی مفهوم گذار در این فضاها، به الگویی نوین از این مفهوم در کالبد بناهای مدرن باشیم.

معماری سنتی کاشان،سلسله مراتب،گذار،فضای مسکونی،آرامش