گونه شناسی باغ های تاریخی مازندران

باغ سازی به شیوه ی ایرانی به عنوان محصولی از تعامل سازندهی انسان و محیط دارای گستره ی پهناوری از لحاظ موقعیت تاریخی و جغرافیایی است. در روند شکل گیری و تکامل باغ، شاهد به وجود آمدن گونه های مختلفی از باغ ایرانی هستیم که با نگاه آیینی، فارغ از مکان و زمان به خلق آثار بدیع می پردازد. خطه ی بهشت نشان مازندران به نقل از اسکندر بیک، منشی شاه عباس صفوی با وجود اقلیمی کاملاً متفاوت با کویر مرکزی ایران نیز از این امر مستثنا نبوده و همیشه مورد توجه حاکمان برای باغسازی بوده است؛ خاصه در دوره ی صفویه و مقارن با حکومت شاه عباس صفوی؛ به دلیل این که اشرف البلاد (بهشهر کنونی) زادگاه مادر شاه عباس بود. از این رو بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت به طوری که وی آنجا را به عنوان پایتخت تفریحی خود انتخاب کرده و به احداث باغ های گوناگون در آن پرداخت. شرایط مساعد اقلیمی کرانه ی جنوی دریای مازندران سبب گشت تا گونه های مختلف باغ به شیوه ی ایرانی در این منطقه احداث گردد. در این میان، شهر بهشهر را میتوان به واقع، قطب باغ ایرانی تلقی کرد؛ چرا که گونه های متعددی از باغ ایرانی به صورت باغ در باغ در کنار هم شکل گرفته اند. مقاله ی حاضر بر آن است تا با روش تحقیق تاریخی از طریق اسناد و نوشته های کهن و بررسی نمونه ی موردی از طریق مطالعات میدانی وضع موجود باغ ها به شناخت بیشتر باغهای منطقه و در نهایت، ارائه ی گونه شناسی از آنها بپردازد. نتیجه ی پژوهش حاکی از این است که باغ های مازندران (واقع در شهرهای بهشهر، ساری و بابل) را می توان به سه گونه باغ تخت، باغ چهاربخشی و باغ جزیره تقسیم کرد.

کلیدواژه ها:

باغ های مازندران ، گونه شناسی باغ ، باغ تخت ، باغ چهاربخشی ، باغ جزیره