اژدر عنابی میلانی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی

عدم بارندگی کافی و توزیع غیر یکنواخت آن در طول فصل رشد در مناطق خشک و نیمه خشک مانند دشت تبریز باعث شده است که کشت بیشتر محصولات کشاورزی فقط توسط آبیاری امکانپذیر گردد. از طرف دیگر بعلت محدودیت منابع آب در چنین مناطقی، استفاده ی صحیح از آن حائز اهمیت بوده و تعیین برنامه ی صحیح و دقیق برای آبیاری اولویت خاصی می یابد. این مطالعه برای ارزیابی دو روش استفاده از پتانسیل آب در خاک و رطوبت خاک در تعیین برنامه ی آبیاری و مقایسه ی انها با روش مرسوم آبیاری بر اساس مراحل فنولوژیکی انجام گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 6 تیمار و4 تکرار در منطقه ی سعید آباد آذربایجان شرقی و در خاکی با بافت لوم بانجام رسید.خاک سطحی دارای هدایت الکتریکی 7/7 pH, ds/m 2/63 ازت کل 0/1 درصد و فسفر و پتاسیم قابل استفاده ی بترتیب 20/1 و 528 mg/kg بود. تیمارها شامل آبیاری در دو پتانسیل آب خاک معادل (I2)60 , (I1)40 سانتی بار، آبیاری در دو رطوبت خاک (I4)60 , (I3)40 درصد آب قابل استفاده در ناحیه ی ریشه، دو آبیاری در مراحل آغاز ریشه دوانی و گلدهی (I5) و 4 ابیاری در مراحل اغاز ریشه روانی پایان پنجه زنی، آبستنی و مرحله شیردهی (I6) بودند. در تیمارهای I2 ,I1 پتانسیل آب خاک توسط تانسیومتر و در تیمارهای I4 , I3 رطوبت نیمرخ خاک بروش نمونه برداری و اندازه گیری رطوبت وزنی تعیین گردید. عمق آب آبیاری در تمام تیمارها ثابت و برابر نصف آب قابل استفاده تا عمق ریشه دوانی بود. میزان کود برای تمام تیمارها یکنواخت و طبق فرمول N140P40K130 اعمال گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که اختلاف عملکرد بین تیمارهای مختلف ابیاری از نظر آماری معنی دار بوده و تیمار I1 با 15/43 تن در هکتار عملکرد بیولوژیک و 5/74 تن در هکتار عملکرد دانه بیشترین عملکرد را داشت. تیمار I5 نیز با 5/74 تن در هکتار عملکرد بیولوژیک و1/73 تن در هکتار عملکرد دانهکمترین عملکرد با خود اختصاص داده است. از نظر وزن هزا ردانه تیمار I2 با 40/93 گرم و تیمار I6 با 34/93 گرم بترتیب بیشترین وکمترین وزن هزاردانه را داشتند. ازنظر کارایی مصرف آب، اختلاف بین تیمارها معنی دار بود و دراین میان تیمار I5 با 24/25 کیلوگرم در متر مکعب برپایه ی عملکرد بیولوژیک و 7/38 کیلوگرم بر متر مکعب بر پایه ی عملکرد دانه بیشترین و تیمار I1 با 3/80 کیلوگرم بر متر مکعب بر پایه عملرد کل و 1/40 کیلوگرم بر متر مکعب بر پایه ی عملکرد دانه کمترین کارایی مصرف آب را داشتند. تیمار I6 با 16/16 درصد و تیمار i1 با14/70 درصد بترتیب بیشترین و کمترین میزان پروتئین را داشتند. از نظر شاخص برداشت تیمار I1 با 0/38 و تیمار I6 با 0/29 بترتیب بیشترین و کمترین شاخص برداشت را بخود اختصاص دادند.

پتانسیل آب خاک ، رطوبت خاک ، گندم ، کارایی مصرف آب ، وزن هزار دانه ، شاخص برداشت