صفر معروفی - استاد تمام گروه مهندسی آب، دانشگاه بوعلی سینا
مینا قلی زاده اتانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه بوعلی سینا و کارشناس حفاظت سازمان آب منطقه ای قزوین
جواد عطایی - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه شیراز و رئیس گروه آبهای سطحی سازمان آب منطقه ای قزوین

برف یکی از اشکال مهم بارش در چرخه هیدرولوژی مناطق کوهستانی بوده که در تأمین منابع آب آشامیدنی و کشاورزی به صورت جریان های تأخیری در فصول پرآبی و جریان های کمینه در فصول کم آبی و تولید انرژی، نقش ارزنده ای ایفا می کند. از سوی دیگر رواناب حاصل از ذوب برف به دلیل نقش تأخیری آن، منبع اصلی تغذیه سفره های آب زیرزمینی و در برخی از موارد به دلیل همزمانی با بارش های بهاره منشأ بروز سیلاب های مخرب با حجم جریان بیش از ظرفیت رودخانه ها می شود. در این تحقیق به منظور شبیه سازی و مدلسازی رواناب ناشی از ذوب برف درآورد رودخانه الموت رود، همزمان از مزایای تصاویر ماهواره ای و مدلسازی هیدرولوژیکی رواناب استفاده گردید و به منظور تخمین رواناب، از یک مدل شبیه ساز رواناب ذوب برف، به نام SRM که اولین بار در سال 1975 توسط مارتینک ارائه گردید، استفاده شده. در این مدل ریزش برف و باران با استفاده از دمای آستانه تفکیک می شود و پوشش برفی حوضه با استفاده از روش سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای تعیین می گردد. بدین منظور، سطح پوشش برف با استفاده از تصاویر 8 روزه سنجنده مودیس که دارای قدرت تفکیک زمانی و طیفی مناسبی می باشند با استفاده از نرم افزار ENVI و در محیط Arc GIS استخراج و سطح پوشش برف روزانه حاصل شده و منحنی تخلیه برف به دست آمد. سپس به منظور واسنجی و ارزیابی مدل، دو سال آبی 89-1388 و 90-1389 انتخاب و بر اساس داده های مشاهده ای روزانه در سال 89-1388 پارامترهای مدل واسنجی و تعیین و در سال 90-1389 دقت مدل در برآورد رواناب حاصل از ذوب برف به صورت روزانه در نرم افزار WinSRM سنجیده شده است. با توجه به مقادیر ضریب تبیین و تفاضل حجم که به ترتیب 0/76 و 5/36 درصد است، نتایج حاکی از دقت بالای مدل در این شبیه سازی می باشد.

مدلسازی رواناب ذوب برف، SRM، سنجش از دور، سطح پوشش برف، سنجنده مودیس