سهراب ویسه - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
ناهید خدابنده - کارشناس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
فرحناز کریم زاده - کارشناس مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن

انباشته شدن رسوبات در دریاچه سدها یکی از بزرگترین مشکلاتی است که در مورد سدهای تمامی دنیا وجود دارد، کمااینکه حجم بسیار بزرگی از دریاچه سد س فیدرود توسط رسوبات دو رودخانه قزل اوزن و شاهرود اشغال گردیده و بیش از ۴۰ درصد از حجم مفید دریاچه کاسته شده است . در حال حاضر از روش رسوبات زدایی برای خارج ساختن رسوبات سد سفیدرود استفاده می شود . این روش علاوه بر مشکلاتی از قبیل افت سطح آب، لغزشی توده ای رس وبات به جلوی دریچه های سد، فرسایش دیواره دریچه های پائینی سد و از بین رفتن تعداد زیادی ماهی، مشکل عدم تخلیه رسوبات انتهایی دریاچه را نیز به همراه دارد . چنانچه این رسوبات به روش لایروبی توسط ماشین آلات سنگین تخلیه گردد، علاوه بر کاستن از حجم عظیم رسوبات در طول دریاچه و افزایش حجم مفید کل سد، می توان از آنها بعنوان ماده خام در صنعت آجر، کاشی و سفال استفاده نمود . بخصوص اینکه خاک رس مناسب جهت آجرسازی در استان گیلان بسیار محدود بوده و نیازهای این استان از تهران و تاکستان تأمین می شود. بدین منظور از پنج محل مخت لف درهر دو شاخة دریاچه سد از رسوبات نمونه برداری بعمل آمد . بررسیهای کانی شناسی ، آزمایشهای شیمیایی و فیزیکی بر روی نمونه های خاک شامل شناسایی کانی های تشکیل دهنده توسط تجزیه XRD ومطالعه میکروسکپی، تعیین PH، اکسیدهای متشکله رسوبات و میزان نمکهای محلول آن ها به روش تجزیه شیمیایی، تغییرات افت وزنی توسط دستگاه TG، تعیین وزن مخصوص، دانه بندی ذرات، هم ارز مخروط پیرومتریک ، سطح ویژه و اندازه گیری حدود آتربرگ انجام شد . مقاومت خمشی ، جذب آب و انقباض نمونه های آحر ساخته شده با رسوبات در دماهای مختلفاندازه گیری شد . میزان انقباض پخت و خشک ،مقاومت فشاری و جذب آب آجر ساخته شده با نمونه های رسوبات تعیین شد . نتایج آزمایشهای انجام شده بویژه مقاومت فشاری و جذب آب نشان داد آجرهای تهیه شده در مقایسه با ویژگیهای استاندارد از کیفیت بالایی برخوردار اند . لذا پیشنهاد می شود از رسوبات سدسفیدرود در محلهای مناسب توصیه شده جهت ساخت آجر وسفال استفاده شود .

رسوبات دریاچه سد ، سد سفیدرود ، آجر ، سفال ، مقاومت فشاری ، جذب آب، دانه بندی ، استاندارد