زینب ناظر - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
شبنم مشرفی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
کسری عاشوری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر

پژوهش حاضر به بررسی راهکارهای رسیدن به خوانایی بصری با مقایسه میانی و اثار معماری مدرن و پست مدرن می پردازد که یکی از مقوله های اصلی در نقد آثار معماری و فضاهای شهری است که در مانیفست های معماری مدرن و پست مدرن مطرح شده است، سپس به بررسی درک محیط و تفسیر آن از نگاه عموم مردم پرداخته می شود. امروزه ارتقاء سطح کیفی فضاهای شهری از دغدغه های معماران وشهرسازان است. یکی از مهم ترین قلمروهای فضای شهری، بناها می باشند که نقش مهمی در شکل گیری هویت کلان شهری ایفا می نمایند. کیفیت کالبدی و بصری بدنه بر کیفیت ادراکی و فضایی بناها تأثیر بسزایی دارد. از این رو امروزه علاوه بر بعد عملکردی محیط، لزوم توجه به بار معنایی بناهای شهری همواره مورد تأکید قرار می گیرد. در طراحی بدنه ها رابطه میان عناصر ادراک شده، حاکی از قابلیت بالای نقش انگیزی در ایجاد تصویری به یادماندی در ذهن بیننده است. حواس بصری مهمترین نقش را در ادراک فضای شهری داراست، اغلب چیزهایی که توسط حس بصری دریافت می شوند به مدد خوانایی است. خوانایی فرم ها موجب تقویت ادراک بصری و شکل گیری تصویر ذهنی واضح و مطلوب از حضور در عرصه عمومی را در ذهن ناظران فضا موجب می شود. خوانایی می تواند به فضا یکپارچگی و وحدت بخشد و به دلیل تنوع رنگی به جا و حساب شده، آن را متمایز، سرزنده و قابل شناسایی کند. این مقاله با هدف ارائه معیارهای طراحی بدنه محورهای شاخص و پس از بررسی و مطالعه مفاهیم مربوطه، با بهره گیری از روش تحقیق کیفی و همبستگی در بستر مطالعات میدانی، ضمن شناخت عوامل مؤثر بر ادراک انسان از محیط کالبدی در طول شبانه روز و تحلیل ارزش های شکلی، کیفی و بصری فضا، راهکارهایی برای رسیدن به خوانایی به عنوان افزایش کیفیت بناهای معماری که واجد ارزش های شاخص بصری، با تأکید بر مؤلفه های کالبدی و الگوهای فعالیت پیشنهاد می کند که این مؤلفه ها قادرند با معنادار کردن فضای شهری و خوانایی فضا را افزایش داده و سبب شکل گیری احساس هویت و خوانایی مکان شده و ارتقاء روزافزون و پایدار کیفیت محیط حاصل شود.

فرآیند ادراک، خوانایی، فرم، عملکرد، شفافیت، بداعت، طرحواره