فاطمه زاهدی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
داریوش نباتی احمدی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
حمید رجبی معماری - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز
محتشم محمدی - اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور

مطالعه تنوع گیاهی گونه عدس براساس صفات مورفولوژیکی و مارکرمولکولی می توانند تفاوت ها و فواصل ژنتیکی را دربین لاین های گیاه عدس که درمناطق جغرافیایی مختلف رشد می کنند، مشخص کند. درتحقیق فوق جهت شناسایی تنوع ژنتیکی گونه عدس براساس مارکر RAPD از 14 لاین( 2لاین ایرانی و 12 لاین خارجی) و 17 آغازگر 10 نوکلئوتیدی استفاده گردید. از بین این آغازگرها فقط 10 آغازگر قادر به تشکیل نوارهای چندشکلی بودندکه مجموعا 62 باند قابل امتیاز بندی بود که 88 درصد(55 باند) از انها چندشکلی نشان دادند و تعداد متوسط باندهای پلیمورف برای هر آغازگر 5/5 بود. نتایج حاصل از مطالعه الگوی نواری 10 آغازگر توانست کمترین ، بیشترین و میانگین درصد چندشکلی برای تمامی آغازگرها رابه ترتیب 0/75، 0/32 و 0/51 محاسبه کند. تجزیه خوشه ای به روش UPGMA و با ضریب تشابه جاکارد انجام ولاین های فوق را در 6 گروه مجزا طبق بندی نمود ونشان داد که لاین های عدس بومی نه تنها از نظر ساختارژنتیکی با هم دیگرفرق می کنند بلکه ازنظر شباهت -فاصله ژنتیکی نسبت به بعضی از لاین های خارجی حاوی زمینه ژنتیکی متفاوتی می باشند، زیرا هر کدام از آنها درگروه های مختلف قرارگرفتند. واز طرفی هم مشخص شد که دو لاین خارجی FLIP 2005-4L و FLIP 2007-103L دارای بیشترین میزان تشابه ژنتیکی (78 درصد) می باشند که حاکی از وجود مبنای ژنتیکی مشابه درآنها بوده است. نتایج این مطالعه کارآمدی نشانگرهای RAPD را نشان می دهد که می تواند به عنوان یک ابزار ژنتیکی درجهت ارزشیابی منابع ژنتیکی در رابطه باخصوصیات و فواصل ژنتیکی گونه عدس که درمناطق مختلف پراکنده هستند استفاده شود.

تنوع ژنتیکی، عدس، نشانگر RAPD، تجزیه کلاستر