ندا هجران کش - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
سیدعلی موسوی زاده - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
احمد رزبان حقیقی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
ورهرام رشیدی - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

به منظور ارزیابی تنوع درون و بین تودههای بومی اسپرس ایران، 5 توده بومی مناطق جغرافیایی مختلف آذربایجان شرقی، با استفاده از نشانگرهایRAPD مورد مطالعه قرار گرفتند.5 آغازگر RAPD از 20 آغازگر مورد ارزیابی، 47 نوار چند شکل بامیانگین9/4 نوار به ازای هر آغازگر تولید کردند. در مجموع 5 آغازگر مورد استفاده، تعداد کل نوارهای چند شکل در درون توده ها از 37 نوار تا 41 نوار متغیر بود و فاصله ژنتیکی بین آنها بر اساس ضریب نی بین 0.342 تا 0.21 برآورد شد. میانگین تنوع ژنتیکی کل و درون توده ها به ترتیب 0.44 و 0.32 و ضریب تمایز ژنی0.29 برآورد شد. تنوع ژنی درون توده ها، با استفاده از شاخص ژنی نی در محدوده0تا 0.5 برآورد گردید. تجزیه واریانس مولکولی بر اساس مربع فاصله اقلیدسی تنوع معنی داری را در بین و درون تودههای اسپرس نشان داد ولی میزان واریانس بین تود هها ( 21/56% ) نسبت به درون تود هها ( 78/44% ) کمتر بود. بر اساس تجزیه خوشه ای، 5 تود ه اسپرس در دو گروه قرار گرفتند. گروهبندی بر اساس دادههای مولکولی با گروهبندی جغرافیایی تود هها مطابقت نشان داد. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت که تود ههای بومی اسپرس منبع بالقوهبرای ژن های مختلف می باشند و می توان از تنوع موجود در درون و بین این تود هها در برنامه های اصلاحی استفاده نمود.

اسپرس،RAPD تنوع ژنتیکی، تجزیه واریانس مولکولی