جعفر عبدالهی شریف - دانشیار گروه مهندسی معدن دانشگاه ارومیه
جواد مکاری رحم دل - استادیار گروه مهندسی عمران دانشگاه صنعتی ارومیه
محمدرضا ساعی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی ارومیه

با گزارش رخدادهای متعدد ازکانی زایی کرومیت در زون افیولیتی منطقه شمال غرب استان آذربایجان غربی به عنوان یکی از زونهای ناشناخته حاوی پتانسیل فلز زایی درکشور و با توجه به ساختار کلی این ذخایر، عیار نسبی قابل ملاحظه، اختصاصات ویژه ی هاله های دونیتی، هارزبورژیتها و سرپانتینیت ها که به عنوان باطله های همراه این قبیل از ذخایر حضور دارند و سوابق استخراج چند محدوده معدنی از کانسنگهای فوق ایده استفاده از این ذخایر در تولید بتن های حفاظ پرتوی شکل گرفت. با توجه به روند رو به رشد کاربرد پرتوها در صنعت، علوم آزمایشگاهی، بهداشت مواد غذایی، تولید رادیو داروها، مراکز تحقیقاتی، درمانی و پرتودهی امکان کاربرد کرومیت در بتن حفاظ پرتوهای رادیو اکتیو با انجام آزمایشات منطبق با استانداردهای معتبر جهانی، موضوع تحقیق مقاله پیش رو می باشد. کاربرد شناخته شده سرپانتینیت در بتن حفاظ که پیوسته به عنوان باطله همراه این ذخایر مطرح می باشد یکی از مولفه های مثبت در افزایش جنبه های فنی و اقتصادی پژوهش حاضر بشمار می رود. برای نیل به اهداف پژوهش، نمونه هایی از ذخایر کرومیتی معادن فعال زون افیولیتی شمال غرب استان آذربایجان غربی از جمله معدن فعال کوچوک و محدوده اکتشافی کانی زیارت خوی تهیه و قابلیت آنها در تهیه و تولید بتن های حفاظ و سنگین مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس یافته های حاصل از پژوهش با استفاده از این ذخایر می توان بتن سنگین با میانگین جرم واحد حجم 3.29 گرم بر سانتی متر مکعب و مقاومت فشاری میانگین درسن 28 روزه به میزان 427 کیلو گرم بر سانتی متر مربع برای قالب مکعبی استاندارد به ابعاد 15 سانتی متر، با عیار سیمان 375 کیلو گرم در متر مکعب تولید نمود، که مناسب برای حفاظ پرتوهای گاما می باشد. علاوه برآن سرپانتینیت همراه این ذخایر با ازدست دادن میزان 12.1 در صد از وزن اولیه خود بین دمای 300 تا 900 درجه سانتی گراد دارای آب ثابت شیمایی مطلوب جهت جذب نوترون های حرارتی بوده و استفاده از آن با نسبت بهینه در بتن حفاظ، ضمن افزایش کارایی بتن موجب بهبود ویژگیهای تکنولوژیکی آن می شود.

ذخایر کرومیتی، زون افیولیتی خوی، حفاظ پرتوی، بتن سنگین