ابوالفضل عزیزیان - دانش آموخته دانشگاه شیراز
سیف اله امینی - استاد دانشگاه شیراز
منوچهر مفتون - استاد دانشگاه شیراز
مسعود نوشادی - استادیار دانشگاه شیراز

نیاز بیشتر به غذا و کمبود منابع آب از پیامدهای افزایش جمعیت است. استفاده از فاضلاب تصفیه شده شهری و صنعتی در تولید محصولات کشاورزی بعنوان یک راه حل، متداول شده است. این امر ممکن است منجر به آلودگی منابع آب و خاک با انواع آلاینده ها از جمله فلزات سنگین شود. در هر صورت تولید محصولات کشاورزی با این منابع آلوده و به خصوص سبزیجات که مستقیما توسط انسان مصرف می شود، نگران کننده بوده و مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش تلاشی برای بررسی جامع واکنش کاهو به سطوح کادمیوم (0، 5، 10 و mg/l 20) و دورهای مختلف (1، 2 و 4 روز) آب آبیاری بود. نتایج حاکی است که افزایش تدریجی کادمیوم خاک در برخی از شرایط سبب افزایش عملکرد کاهو شد اما در نهایت عملکرد کاهش یافت. هیچ گونه آثار صدمه ظاهری در کاهو ناشی از حضور کادمیوم در محیط ریشه بجز کاهش ارتفاع گیاه و عملکرد آن مشاهده نشد. در بین صفات بررسی شده وزن خشک شاخسار حساس ترین صفت به کادمیوم تشخیص داده شد که در شرایط تنش خشکی بیشتر نمایان بود. همچنین در شرایط تنش آبی جذب عناصر غذایی عموما کمتر از شرایط بدون تنش بوده است. افزایش تدریجی کادمیوم در خاک از طریق آبیاری اثر قابل توجهی بر ترکیب شیمیایی کاهو نداشت. تنها غلظت آهن شاخسار کاهو در بالاترین سطح کادمیوم آب افزایش قابل توجهی نسبت به سطوح دیگر داشت. غلظت کادمیوم در کاهو و برداشت آن توسط گیاه با افزایش دور آبیاری و سطوح کادمیوم به ترتیب کاهش و افزایش یافت. غلظت کادمیوم در کاهو با غلظت نهایی کادمیوم خاک همبستگی مثبت معنی دار داشت و با رابطه ای خطی بیان شد. همچنین غلظت کادمیوم کاهو با غلظت عناصر منگنز، مس و آهن همبستگی مثبت معنی دار نشان داد.

کادمیوم، کاهو، تنش آبی، رشد، ترکیب شیمیایی