نصر اسلامی مجاوری

توحید از اصول محوری اسلامی است. این اصل در معماری سنتی ایرانی به استناد صاحب نظران بسیارمشهود و ملموس است. با جستجو در متون اسلامی و مبانی نظری معماری مبتنی بر جهان بینی اسلامی مشخص می شود که نظم از ویژگی های بنیادی و مورد توجه بوده و باید در معماری و شهرسازی مطابق با این تفکر بیان شود. در کنار عوامل دیگر عامل وحدت امت اسلامی که مستنتج از توحید است جهت بیان نظم در شهر اسلامی مطرح می شود و ویژگی وحدت در کثرت جهت تجلی این اصل در کالبد، چنان که توسط صاحب نظران بسیاری مطرح و بررسی شده است، از مطالعه منابع دینی نیز حاصل می شود. اصل وحدت در کثرت در مقابل یکنواختی قرار دارد، با هندسه قابل بیان است، با عدالت و هم آهنگی در ارتباط است، برای تضاد از فردگرایی در معماری مناسب است، با هم آهنگی با محیط هم جنس است و در رابطه جزء با کل نمایان می شود. این اصل که ویژگی های کالبدی خاصی را پیش می کشد، با برخی از تفکرات معماری روز جهان همچون جهانی سازی و ساختارشکنی در تضاد است

معماری و شهرسازی اسلامی، توحید، نظم، وحدت امت اسلامی، وحدت در کثرت