سارا رجبی خمسه - دانشجوی کارشناسی ارشد،گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان
مجید شهبازی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان

انعقاد نطفه اصفهان را باید همزمان با بنیاد مسجد جامع اصفهان در محل فعلی آن در سال 156 هجری دانست. مسجد جامع اصفهان در منتها الیه شمال غربی میدان مرکزی شهر بنا گردید و از قدیمی ترین نمونه مساجد ایرانی است و اولین الگوی مساجد جامع چهار ایوانی را ارائه نموده است و دیگر آنکه کلیه جنبه های هنر و معماری ایران مربوط به دوازده قرن تاریخ شهر اصفهان را در بر دارد و بهمین جهت دائره المعارف هنر و معماری نامید شده است. بنای مسجد جامع اصفهان یک کلیت واحد معماری است و از بخشها و قسمتهای مختلف تشکیل شده است که بعضی از این قسمتها مربوط به یک دوره ساختمانی و بعضی دیگر مربوط به ادوار متعاقب است، پلان مسجد تحولات معماریدورههای گوناگون اسلامی را دورههای مختلف تاریخی از دیلمیان، سلجوقیان، آق قویونلوها و ایلخانی تا صفوی، و قاجاری را در بر دارد که طی دوره های مختلف تغییراتی انجام شده است ، در این مقاله سعی خواهد شد تا تغییرات صورت گرفته در پلان مسجد جامع اصفهان را بر مبنای شواهد و گزارشات باستان شناسی و منابع تاریخی در طول دوره های مختلف بررسی کنیم

مسجد جامع اصفهان ، سیر تحول پلان ،اولین الگوی مساجد چهار ایوانی، دایره المعارف هنر معماری