محمدحسین سلحشور - فوق لیسانس علوم سیاسی و دانشجوی رشته حقوق بین الملل دانشگاه پیام نور تهران
سهیلا کوشا - دکترای حقوق بین الملل و استادیار دانشگاه پیام نور

بیشتر نفت تولید شده کشورهای حوزه خلیج فارس از تنگه هرمز عبور میکند که تحت سلطه ایران قرار دارد،تنگهای که خلیجفارس را به دریای عمان و دریای عربی متصل میکند. در حالیکه 04 درصد نیاز روزانه جهان به انرژی از این آبراه استراتژیک عبور میکند هر گونه قطع احتمالی صادرات نفت باعث خواهد شد که بحرانهای نفتی بزرگی نظیر جنگ شش روزه، جنگ اکتبر و تحریم نفتی اعراب، وقوع انقلاب اسلامی ، آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تهاجم عراق به کویت، اعتصابهای ونزوئلا، وقوع طوفان کاترینا( که بازار جهانی انرژی بواسطه قطع صادرات نفت در گذشته شاهد آن بوده است در مقایسه با وضعیت امروز ناچیز به نظر برسد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که بخشی از نفت مورد نیاز آمریکا، اروپا و بسیاری از کشورهای آسیایی از این آبراهعبور میکند. برای مثال تنها سه چهارم نفت مورد نیاز ژاپن روزانه از طریق تانکرهای نفتی از تنگه هرمز عبور میکند؛ تانکرهای بسیار بزرگی که هر کدام از آنها میتوانند 2 میلیون بشکه نفت خام را در خود ذخیره کنند. جمهوری اسلامی علاوه بر اینکه تنگه هرمز را کنترل میکند از طریق پایگاههایی که در جزایری مثل تنب بزرگ و تنب کوچک و همچنین جزیره ابوموسی در اختیار دارد، تمامی ورود و خروجها به دهانه آبراه هرمز را کنترل میکند. به هرحال در صورت ایجاد تنش در تنگه هرمز، جمهوری اسلامی طبق موازین حقوق بین الملل به جز در شرایط اظطراری و آن هم به مدت کوتاهی این تنگه را مسدود نخواهد کرد ولی ناامن کردن این تنگه بسیار بدتر از بستن آن است چون تانکرهای بزرگ نفتی دیگر امنیت لازم برای عبور از این آبراه را نخواهند داشت . مقاله حاضر با استفاده از روش پژوهشی و توصیفی به بررسی مساله مهم و اساسی تنگه هرمز از منظر حقوق بین الملل عمومی پرداخته و مهمترین موارد حقوقی و سیاسی راجع به تنگه هرمز و حقوق جمهوری اسلامی و جامعه بین المللی را مورد واکاوی قرار داده است .

تنگه استراتژیک هرمز ، جمهوری اسلامی ، حقوق بین الملل، کشورهای غربی ، نفت