میترا قربی - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

در نظام اقتصاد جهان، شهرنشینی نیز همگام با رشد جمعیت بطور روز افزونی در حال گسترش است و گسترش فیزیکی نابسامان و بی رویه شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی جهان سوم در دوران معاصر می باشد، به طوری که طی فرایندی مداوم محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهات عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می یابد و ا گر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامناسب از فضاهای شهری مشکل زا خواهد انجامید. لذا یکی از علل شکل گیری این روند و همچنین یکی از مهمترین پیامدهای آن حاشیه نشینی شهری است. در ایران نیز شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسائل و معضلات بسیاری برای شهرهای ایران به دنبال داشته است. در این میان حاشیه نشینی به عنوان آیینه تمام نمای مسائل شهری جایگاه و اهمیت خاصی در تحقیقات اجتماعی دارد. این مقاله به بررسی حاشیه نشینی به عنوان یک چالش در جهت توسعه پایدار شهری می پردازد و در این ارتباط علل، مکانیسم و پیامدهای حاشیه نشینی در کرمان با استفاده از رویکردهای کیفی و کمی مورد کندوکاو و بررسی قرار می گیرد. در این پژوهش با استفاده از تکنیک های مصاحبه و مشاهده و پرسشنامه در مناطق حاشیه نشین کرمان، داده های مورد نیاز جمع آوری گردیده است. در پایان یافته های این پژوهش نمایانگر این است که بخش عمده اسکان های غیر رسمی کرمان ناشی از مهاجرت های روستا به شهری است. حاشیه نشینان از شهر و محله زندگی خود رضایت بالایی ندارند و از احساس تعلق شهروندی پایینی برخوردارند. بنابراین برای رسیدن به توسعه پایدار و رشد متوازن شهری باید به این ناهنجاری شهری رسیدگی و آن را در فرآیند توسعه شهر ساماندهی کرد.

توسعه پایدار، حاشیه نشینی، شهر نشینی، مهاجرت، رشد متوازن