حسین نوروزی - دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
اصغر اصغری مقدم - استاد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
عطاالله ندیری - استادیار هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

منطقه ملکان یکی از مناطق بسیار فعال کشاورزی شمال غرب کشور است که نیاز آبی آن از منابع آب زیرزمینی تامین می شود. متأسفانه وجود حدود ششهزار چاه بهرهبرداری در دشت و بر داشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی باعث افت شدید سطح آب و به تبع آن افزایش شوری آبخوان دشت ملکان گردیده است. این دو پدیده معمول در سطح کشور و در منطقه مورد مطالعه موجب نگرانی مسولین و کشاورزان منطقه شده و مدیریت این منابع را اجتناب ناپذیر کرده است. تحقیق حاضر رفتار زمانی و مکانی تغییرات شوری آب زیرزمینی دشت ملکان را با بررسی 72 چاه در طی یک دهه از سال 4831 الی 4838 را دنبال نموده است. برای ارزیابی شوری آب زیرزمینی دشت ملکان، روش معکوس وزنی فاصله به منظور پی بردن به تغییرات مکانی و تغییرات زمانی هدایت الکتریکی، مورد استفاده قرار گرفت. برخلاف تصور که شوری آب زیرزمینی دشت ملکان را به نفوذ آب شور دریاچه ارومیه نسبت میدادند. نتایج نشان داد که افزایش روند شوری آب زیرزمینی ناشی از تبخیر شدید از منابع آب سطحی و زیرزمینی انتهای دشت بعلت عمق کم آبهای زیرزمینی و جریان این آبها به بالادست آبخوان می باشد. همچنین بازگشت جریان آب کشاورزی و واکنش آب-سنگ در مناطقی که سازندهای زمین شناسی از کانی های گچی و نمکی برخوردارند یکی دیگر از منابع شوری در قسمتهای عمده از آبخوان میباشد

دشت ملکان، معکوس وزنی فاصله ، شوری آب زیرزمینی، دریاچه ارومیه، تبخیر