غلامرضا پورحیدری - دانشیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...(عج) و رئیس انجمن علمی مدیریت بحران ایران
معصومه آباد - عضو و مدیر کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای اسلامی شهر تهران

مخاطرات و حوادث را از جهتی میتوان به دو دسته تقسیم نمود، گروه اول مخاطرات و حوادث با گستردگی و شمول زمانی و یا مکانی زیادExtensive و معمولاً با شدت کم و گروه دوم مخاطرات و حوادث محدود به لحاظ زمانی و مکانی و باشدت بالاIntensiveبرای مثال معمولاً برای اینکه میزان تلفات و یا احیاناً خسارات حوادث ترافیکی نشان داده شود، گفته میشود، هر سال زلزله بم در راههای کشور تکرار میشود. یعنی به تعداد قربانیان زلزله بم منابع انسانی از دست میروند و تقریباً به اندازه زلزله بم خسارت بر اموال و داراییها وارد میشود. اینکه چرا در فاجعه زلزله بم، کشور یکپارچه پر از اشک و آه گردید، اما در حوادث ترافیکی خم هم به ابرو نمیآورد. شاید یکی از دلایل اصلی آن گسترش یافتن تلفات و خسارات در طول زمان یکسال و در عرض مکان کشورباشد که این قابلیت تحمل را ایجاد میکند. وگرنه میزان تلفات و خسارات شاید حدوداً یکسان باشد. بنابراین گرچه مخاطرات و حوادث شدید، آمادگی جدیتری را طلب میکند و نیازهای بسیاری را در مدت زمانکوتاهی ایجاد میکند و در نتیجه به پاسخ مناسب که فقط با آمادگی لازم میسر است، نیاز دارد، اما اهمیت مخاطرات و حوادث گسترده و با شدت کم نیز در نیاز به توجه چه در مرحله شناسایی، تحلیل و ارزیابی و چه در مرحله برنامهریزی برای پیشگیری و کاهش خسارات به هیچ وجه کمتر از حوادث و مخاطرات با شدت بالا نمیباشد. و چه بسا در بسیاری اوقات، در نتیجه عدم توجه و نیز اهمیت ناکافی، مخاطرات با شدت کم در هر نقطه زمانی یا مکانی بتوانند به مخاطرات با شدت بالا تبدیل شده و شرایط اضطراری و احیاناً بحرانی ایجاد نمایند. به نظر میرسد مخاطرات و حوادث گسترده و شامل، اما با شدت کم، بیشتر موضوع حفظ سلامت و ایمنی و محیط زیست HSE بوده و مخاطرات و حوادث با شدت بالا بیشتر موضوع مدیریت بحران تلقی گردند، گرچه دو مقوله از جنس یکدیگر بوده و ماهیتاً قابل تفکیک نمیباشند. بر همین اساس مدیریت کلان هر دو دسته یاد شده از مخاطرات و حوادث در جامعه بایستی بر عهده مجموعه واحد و البته شاملی قرار گیرد.

بهداشت، سلامت، ایمنی، امنیت، محیط زیست، مدیریت بحران