محمود رئوفی فرد - کارشناس ارشد هواشناسی- اداره کل هواشناسی استان قم

گردو غبار توده هایی از ذرات جامد ریز غبار هستند که در هوای ناپایدار بدون وجود رطوبت معمولاً در مکان های عرضهای جنب حاره ای و کانون های فرسایش باد مناطق خشک و نیمه خشک شکل می گیرد. و با پخش در جو دید را محدود و برای سلامت انسان ها و توسعه پایدار یک منطقه زیان بار و مشکل آفرین هستند. وزش باد در کانون های فرسایش باد به دلیل محدودیت پوشش گیاهی آنها، بر اثر سایش، ذرات قابل انتقال خاک را حمل و گردوغبار را ایجاد می کنند. منشاء گردوغبارهای استان قم، محلی و انتقالی می باشند. گردوغبار محلی که دوام کمتری دارند به خاطر وضعیت اقلیمی خشک و نیمه خشک منطقه و داشتن فضای بیابانی (15.7% مساحت استان) و کانونهای فرسایش بادی که ایجاد سدهای بزرگ در بیرون استان، تغییر کاربری زمین و برداشت بیش از اندازه از منابع آبی و تبخیر بالای سالانه آب، فقر پوشش گیاهی، چرای بی رویه دام، سستی خاک و وجود کوره های آجرپزی و ... باعث تشدید آن شده اند. گردوغبار انتقالی به استان که پدیده ای جدید و نوظهور و مربوط به سالیان اخیر و از کشورهای سوریه، عراق و ... هستند، در زمان وقوع نواحی غرب، شمال غرب و مرکزی کشورمان از جمله استان قم را دربر میگیرند و به دلیل سکون و پایداری هوا در حالت مذکور، از دوام ماندگاری بیشتری برخوردارند. با بررسی آمار پارامتر دید افقی در دوره آمار 20 ساله، مشخص گردید که بهار و تیر بیشترین مقادیر روزهای گردوغبار فصلی و ماهیانه را طی سال و پائیز و آذر ماه کمترین آنها را در استان قم به خود اختصاص داده اند. تحقیق ضرورت مطالعه، مدیریت و مقابله با گردوغبار در استان قم را روشن می سازد.

استان قم، دید افقی، فرسایش بادی