سعید موحدی - استادیار دانشگاه اصفهان
اکبر میراحمدی - دانشجوی دکتری، دانشگاه اصفهان
غلام مومن پور - دانشآموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی

توفان های تندری یکی از پدیده های اقلیمی هستند که به دلیل ماهوی دارای بلایای طبیعی همچون آذرخش (صاعقه)، بادهای شدید،بارش های رگباری، تگرگ و سیل هستند. این پدیده ها هرکدام به روشی بر اکوسیستم و محیط زیست از جمله گیاهان، محصولاتزراعی، باغی و حتی جانوران و دامها آسیب میرسانند. در این مطالعه، ابتدا اطلاعات هواشناسی شهرستان بروجن در فرمت SC data از سازمان هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری دریافت شد و سپس اطلاعات مربوط به وقوع توفان های تندری ایستگاه مربوطه درطول دوره آماری 19 ساله (2010-1992) از آن استخراج شد. پس از اطمینان از صحت داده ها، اقدام به تجزیه و تحلیل و ویژگی هایآماری داده ها گردید. از روش تجزیه مؤلفه روند سری های زمانی (روند خطی و پلی نومیال درجه شش) برای بیان نوسان های زمانیتوفان های تندری استفاده شده است. از تحلیل خوشهای برای طبقه بندی فراوانی ماهانه وقوع توفان های تندری استفاده شده است.برای مطالعه و شناخت دقیق دلایل همدیدی وقوع توفان تندری، از نقشه های فشار سطح زمین، هم ارتفاع سطح 500 هکتوپاسکال وامگا سطح 500 هکتوپاسکال روز 26 آوریل 2003 استفاده شد. نتایج بررسی ها نشان دادند که بیشترین وقوع توفان تندری در ایستگاهسینوپتیک بروجن در فصل بهار و ماه آوریل رخ میدهد. توفان های تندری دارای ضریب چولگی و کشیدگی مثبت هستند. مدلهایروند خطی و پلی نومیال مرتبه شش سالانه و فصل بهار مبین این نکته اند که وقوع توفان های تندری در ایستگاه مربوطه روند افزایشیداشته است. بررسی نقشه های همدیدی در روز مذکور نشان داد که شرایط سطح زمین و سطوح بالای اتمسفر در وقوع توفان تندریمؤثراند.

توفان تندری، روند خطی و پلی نومیال، تحلیل خوشه ای، تحلیل همدیدی، شهرستان بروجن