محمد قاسمعلی - کارشناسی ارشد، مهندسی کشاورزی رشته علوم باغبانی گرایش اصلاح و فیزیولوژی گیاهان دارویی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
معصومه مازندرانی - استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

گیاه دارویی نعنا گربه ای یا پونه سای گربه ای (Nepeta cataria L.) با نام محلی "هیز علف" متعلق به تیره نعنا (Lamiaceae)، گیاهی علفی و چندساله است که در طب سنتی شمال ایران استفاده های دارویی فراوانی دارد. در این تحقیق سرشاخه های گلدار گیاه در خرداد ماه سال 1392 ضمن بررسی نیازهای اکولوژیکی از دو رویشگاه طبیعی در استان های گلستان (منطقه هزارپیچ- 245 متر) و مازندران (روستای پابند منطقه هزارجریب- 2300 متر) جمع آوری شد و عصاره گیری با استفاده از حلال های استنی و متانولی (%80) با روش های خیساندن (ساده) و فراصوت انجام و مقدار فلاونوئید کل با روش رنگ سنجی کلرید آلومنیوم محاسبه و نتایج در سطح 5 درصد ارزیابی شد. نتایج نشان داد رویشگاه هزارپیچ (با اقلیم نیمه خشک) نسبت به رویشگاه هزارجریب (با اقلیم مرطوب)، دمای هوا و میزان بارندگی بالاتر و درصد رطوبت کمتری دارد. بافت خاک رویشگاه هزارپیچ سیلتی- رسی- لومی و هزارجریب ماسه ای- لومی می باشد. از لحاظ میزان پتاسیم، فسفر و درصد مواد خنثی شونده خاک رویشگاه هزارجریب غنی تر از هزارپیچ می باشد اما از لحاظ هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک اختلاف قابل توجهی بین آنها وجود ندارد. تجزیه واریانس نشان داد که عوامل اکوتیپ، نوع حلال و روش استخراج به طور مستقل بر مقدار فلاونوئید کل به صورت معنی داری در سطح %1 تاثیرگذار بودند به طوریکه بیشترین مقدار این ترکیب در عصاره نمونه رویشگاه هزارجریب + حلال استنی + روش استخراج فراصوت (به مقدار 05/0±82/0 میلی گرم معادل کوئرستین در وزن خشک) بود.

استان های گلستان و مازندران، حلال، روش فراصوت، سرشاخه های گلدار گیاه نعنا گربه ای (Nepeta cataria L.)، فلاونوئید کل