قاسم اسماعیلی - کارشناس ارشد اگرواکولوژی
سیدمرتضی عظیم زاده - استاد یار گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان

به منظوربررسی پایداری در کشت بوم های زعفران،(Crocus sativus L.) در شرق ایران این مطالعه در سال 1392 انجام شد.اطلاعات مربوط به این نظام کشاورزی شامل سنجه های اجتماعی- اقتصادی، تولید محصولات زراعی، کود و مواد شیمیایی، آب و آبیاری، شخم و مکانیزاسیون و مدیریت علف های هرز بود، که با استفاده ازپرسش نامه جمع آوری شد و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر این مطلب است که کشت بوم های مورد مطالعه در وضعیت مطلوبی از نظر پایداری قرار ندارند. فقط حدود8درصد از کشاورزان مورد مطالعه به امتیازی مساوی یا بیش از50 (از 100 امتیاز شاخص پایداری)دست یافته اند. بیشترین امتیاز به دست آمده در میان کشت بوم های مورد مطالعه معادل 5/54 بود. میانگین امتیاز شاخص پایداری در این نظام در کل منطقه مورد مطالعه 60/37 و مقدار آن برای استان خراسان جنوبی و استان خراسان رضوی به ترتیب 46/39 و56/35 به دست آمد. در میان گروه سنجه های مورد مطالعه در این تحقیق کمترین درصد امتیاز کسب شده متعلق به سنجه های شخم و مکانیزاسیون و کود شیمیایی به ترتیب با76/31 و 53/33درصد از کل امتیاز سنجه بودوبیشترین امتیازکسب شده مربوط به سنجه اجتماعی-اقتصادی معادل01/43 درصد بود. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که مهمترین عوامل تعیین کننده شاخص پایداری این نظام زراعی، درآمد ناخالص از محصول زعفران ، دسترسی به نهاده های کشاورزی،دسترسی به مروجین کشاورزی، دسترسی به بیمه، وام واعتبارات بانکی، یکبار شخم، وسعت مزرعه زعفران،میزان مصرف آب و سایر درآمدها بوده است.

سنجه، شاخص پایداری و زعفران