محمد گلباشی - دانشجوی دکتری تخصصی نانوبیوتکنولوژی، دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران
حسین صباحی - استادیار و عضو هیات علمی دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران
ایرج اله دادی - دانشیار و عضو هیات علمی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

اولین و پرنیاز ترین عنصر غذایی گیاهان زراعی بخصوص در شرایط ایران که خاک از نظر ماده آلی ضعیف است، نیتروژن می باشد. کودهای نیتروژن بیش از 61 درصد مصرف کود شیمیایی در ایران را به خود اختصاص داده و در بین آنها اوره با دارا بودن سهم 09/9 درصدی حائز رتبه اول می باشد. متوسط مصرف اوره در اراضی کشاورزی ایران برابر 3/33 کیلوگرم در هکتار می باشد. میزان متوسط مصرف سالیانه کود اوره در ایران بیش از 600 هزار تن می باشد. بعلت پایین بودن کارایی مصرف کود، حدود 50% از این کود تلف می شود، چرا که این کود بشدت در آب محلول بوده لذا پس از مصرف بلافاصله به NO3 تبدیل و به علت حلالیت بالا دچار آبشویی می شود و یا اینکه دراثر دنیتریفیکاسیون بصورت N2O یا NO2 به اتمسفر منتشر می شود. آبشویی نیترات باعث آلوده شدن آبهای زیر زمینی و در نتیجه آب شرب می شود. همچنین زیادی آن در خاک باعث تجمع نیترات در میوه جات و سبزیجات می شود. مصرف آب و میوه جات دارای نیترات بالای حد استاندارد، باعث به خطر افتادن سلامت انسان و ایجاد بیماری هایی همچون کم خونی در کودکان و سرطان معده در بزرگسالان می شود. همچنین دنیتریفیکاسیون نیترات و انتشار نیتریت و نیتروز به اتمسفر باعث ایجاد اثرات گلخانه ای، تغییر اقلیم، نازک شدن لایه ازن و درنتیجه رسیدن اشعه UV بیشتر به سطح زمین و بروز مشکلاتی همچون سرطان پوست در انسان می شود. علاوه بر همه این موارد، رهاسازی سریع نیتروژن از این کود باعث می شود که وجود نیتروژن در خاک بر نیاز های گیاه منطبق نبوده و در نتیجه تولید گیاه و بالطبع تولید غذا کاهش یابد.

نیترات، آبشویی، آلودگی محیط زیست، سرطان