علیرضا شاهبداغلو - دانشجوی کارشناسی ارشد باغبانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
علی عزیزی - استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه بوعلی سینا
حسن ساری خانی - دانشیار گروه علوم باغبانی دانشگاه بوعلی سینا

آرتیشو یا کنگر فرنگی (Cynara scolymus L.) به دلیل داشتن خواص دارویی و تغذیه ای بالا، از جایگاه ویژه ای بین سبزی ها برخوردار است. مطالعات گذشته نشان داده است که تابش نور فرابنفش (UV) باعث تحریک تولید برخی از متابولیت های ثانویه در گیاهان میشود. در پژوهش حاضر، اثرات نور فرابنفش از نوع UV-A با طول موج 360 نانومتر بر محتوای ترکیبات فنلی، و برخی از صفات اگرومورفولوژیکی گیاه سبزی و دارویی آرتیشو مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، در یک آزمایش گلخانه ای، یک توده کشت شده از اصفهان و دو رقم اصلاح شده از آمریکا و ایتالیا در معرض چهار تیمار(0، 15، 30 و 60 دقیقه) تابش اشعه فرابنفش نوع A قرار گرفتند. این تیمار ها در مدت زمان 16 ساعت روشنایی روز هر 2 ساعت یکبار اعمال شد. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش، وزن تر و خشک بدست آمده ازگیاهان در اثر تابش نور فرابنفش افزایش یافت. بر اساس سنجش داده های مربوط به تولید رنگدانه اصلی گیاه، میزان کلروفیل a و b و کلروفیل کل در تمامی ژنوتیپ های مورد مطالعه کاهش پیدا کرد. تیمار های اشعه UV-A اثر افزایش دهنده معنی داری روی میزان فنل کل در هر سه ژنوتیپ داشتند. بیشترین میزان فنل کل(08/81 میلی گرم گالیک اسید در گرم عصاره) در ارقام وایت (ایتالیایی) در تیمار 60 دقیقه تابش اشعه UV-A مشاهده شد.

آرتیشو، اشعه UV-A، فنل کل