احمد مجد - دانشکده علوم زیستی، گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
سمانه نجفی - دانشکده علوم زیستی، گروه زیست شناسی، دانشگاه خوارزمی تهران
محسن حاجی صادقیان - دانشکده علوم زیستی، گروه زیست شناسی، دانشگاه خوارزمی تهران

در مقاله حاضر، رویان زایی پیکری به دو روش مستقیم و غیر مستقیم در گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius.L)، یکی از گیاهان دانه روغنی، برای اولین بار در ایران بررسی شد. کالوس ها در محور زیرلپه ی گیاهچه پس از یک هفته در محیط MS پایه حاوی NAA و BAP مشاهده شد. کالوس های جنین زا پس از انتقال به محیط کشت پایه MS به همراه غلظت های متفاوت تنظیم کننده های مختلف رشد اکسین و سیتوکینین تشکیل شدند. محیط بهینه برای القای جنین زایی غیر مستقیم، محیط MS پایه حاوی 5/0 میلی گرم بر لیتر NAA و 2 میلی گرم بر لیتر IAA بود که در آن بیشترین تعداد تشکیل رویان در هر جداکشت مشاهده شد. حدود 30 تا 40 درصد از رویان ها گیاهچه ی کامل تشکیل دادند. رویان زایی مستقیم بدون تشکیل کالوس از جداکشت های ریشه چه، برگ های لپه ای و محور زیر لپه در محیط MS پایه حاوی غلظت های متفاوت تنظیم کننده های مختلف رشد بررسی شد. رویان های حاصل از جداکشت برگ لپه ای در محیط 1 و 5/1 میلی گرم بر لیتر 2,4-D پس از یک هفته مشاهده شدند. بیشینه ی تعداد رویان مشاهده شده برای هر جداکشت 13 عدد بود و حدود 40% از جنین های برگ لپه ای تبدیل به گیاه کامل شدند؛ ریشه زایی در محیط MS حاوی 5/0 میلی گرم بر لیتر NAA انجام شد. همچنین مشاهدات بافت شناسی مراحل مختلف جنین زایی از جمله گویچه ای، قلبی و اژدری شکل را در گلرنگ نشان داد.

جنین زایی پیکری، گلرنگ