رضا پورآذر - دانشجوی دکتری رشته اگرواکولوژی پردیس دانشگاه فردوسی مشهد و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات خوزستان
پرویز رضوانی مقدم - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
اسکندر زند - استاد موسسه گیاه پزشکی کشور
محمدحسن راشدمحصل - استاد دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور کنترل علف هرز یولاف وحشی که مقاومت آن به علف کشهای خانواده آریلوکسی فنوکسی پروپیونات(از گروه بازدارنده استیل کوآنزیم-آ-کربوکسیلاز یا Accase ) مخصوصا تاپیک (کلودینافوپ پروپارژیل) به اثبات رسیده.آزمایشی در مزرعه یکی از کشاورزان روستای سد شاوور که آلودگی شدید به این نوع علف هرز طی چندین سال داشت انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتورهای اصلی در سه سطح ماخار( آبیاری برای کنترل علفهای هرز) 40 ، 20 روز قبل از کشت و بدون ماخار بودکه و فاکتورهای فرعی نیز استفاده از علف کش های کلودینافوپ پروپارژیل(نیم لیتر + تری بنورون متیل10 گرم ، مت سولفورون+ سولفوسولفورون(20 گرم+600 سی سی روغن مربوطه) مزوسولفورون +یدوسولفورون متیل سدیم+مفن دی اتیل(750 سی سی)،پنوکسادون(25 سی سی+ 750 سی سی روغن آدیگور)، سولفوسولفورون (20 گرم)و شاهد بود.میزان علفکشها بر حسب ماده تجاری در هکتار بود. 15 و 30 روز پس از عملیات سمپاشی تعداد علف های هرز به تفکیک گونه شمارش و وزن خشک علف های هرز( 30 روز پس از سمپاشی) نیز به تفکیک گونه اندازه گیری گردید.در زمان نمونه برداری از علف های هرز میزان خسارت علف کش های کاربردی برروی علف های هرز و گندم با روش استاندارد EWRC ارزیابی گردید.در زمان برداشت نیز عملکرد هر قسمت از کرت برداشت و میزان افت عملکرد ناشی از حضور علف های هرز در هر کرت محاسبه شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کلیه تیمارهای فرعی و اصلی و اثرات متقابل آنها، تاثیر معنی داری را در کاهش یولاف وحشی مقاوم نشان دادند. عملیات ماخار 40 روز پیش ازکاشت در بالاترین سطح آماری قرار گرفته و در حدود 83 درصد علف هرز را کاهش داد که با سایر تیمارها تفاوت معنی داری را نشان داد. بالاترین کاهش یولاف وحشی مربوط به ماخار 40 روزه، و 20 روزه بود بیشترین اثر فاکتور شیمیایی مربوط به تیمار علفکش مت سولفورون+ سولفوسولفورون با 5/92 درصد ، و کمترین آن مربوط به ترکیب علفکش کلودینافوپ پروپارژیل + تری بنورون متیل بود. در بین اثرات متقابل نیزعلفکش مت سولفورون+ سولفوسولفورون با ماخار 40 روزه بیش از 97 درصد یولاف وحشی را کاهش دادند و علفکش مزوسولفورون+یدوسولفورون متیل سدیم+مفن دی اتیل نیز با بیش از 98 درصد جزو تیمارهای برتر بودند. نتایج این تحقیقات با بسیاری از تحقیقاتی که در مورد تاثیر علفکش کلودینافوپ پروپارژیل بر یولاف وحشی داشته است مطابقت دارد. اثرات متقابل وزن خشک نیز از تعداد علف های هرز تبعیت میکرد. عملیات ماخار تاثیر بسیار مثبتی بر عملکرد دانه گذاشته و ماخار 40 روزه بیش از 5/88 درصد در افزایش عملکرد نقش داشت که با سایر تیمارهای ماخار از نظر آماری معنی دار بود. با توجه به اثرات مثبت کاهش تعداد و وزن خشک یولاف وحشی به خصوص در تیمار 40 روزه ماخار، عملکرد بالا ناشی از این دو صفت گردیده و افزایش محسوسی در عملکرد گذاشته است به طوری که علفکش مت سولفورون+ سولفوسولفورون بر اثر بر همکنش ماخار و تیمار علفکشی به خصوص در ماخار 40 روز پیش از کشت 127 درصد و مزوسولفورون+یدوسولفورون متیل سدیم+مفن دی اتیل 134 درصد موجب افزایش عملکرد شدند.سایر تیمارها نیز از 64 تا 95 درصد عملکرد را افزایش دادند و کمترین درصد افزایش عملکرد مربوط به استفاده همزمان ماخار و کلودینافوپ پروپارژیل(نیم لیتر + تری بنورون بود .

تلفیقی ،علفکشها، ماخار، مقاومت، یولاف وحشی