مهدی محمدپور - کارشناسی ارشد هواشناسی کشاورزی
محمد موسوی بایگی - دانشیارهواشناسی کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مجید سرمد - استادیار گروه امار دانشکده علوم ریاضی دانشگاه فردوسی مشهد
حسین انصاری - دانشیارگروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر عملکرد محصولات کشاورزی عوامل آب وهوایی است. در این تحقیق تأثیر پارامترهای آبوهوایی بر عملکرد محصول گندم دیم و آبی، در سه منطقه مهم تولید گندم مورد بررسی قرار گرفته است. پارامترهای آبوهوایی مورد مطالعه شامل: بارندگی، درجه حرارت، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، تعداد روزهای بارانی و تعداد روزهای ابری میباشند. عملکرد گندم در مراکز سه استان مهم تولید گندم(مشهد، گرگان و شیراز) به تفکیک دیم و آبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل دادهها از روش رگرسیون چندگانه خطی و روش رگرسیون حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده شد. نتایج مدلهای خطی نشان داد که در کشت آبی گندم، در مشهد دما و رطوبت نسبی، در گرگان دما و روزهای بارانی و در شیراز دما و ساعات آفتابی، مهم ترین عوامل آب وهوایی مؤثر بر عملکرد می باشند. همچنین در شرایط دیم، در مشهد دما و ساعات آفتابی، در گرگان بارندگی و رطوبت نسبی و در شیراز تعداد روزهای بارانی، مهمترین عوامل آبوهوایی مؤثر بر عملکرد میباشند. مقایسه عملکرد گندم در شرایط دیم و آبی نیز نشان داد که در کشت دیم بارندگی، تعداد روزهای بارانی و تعداد روزهای ابری و در کشت آبی دما و رطوبت نسبی بیشترین تاثیر را بر عملکرد دارند. از طرفی تجزیه و تحلیل نتایج مدلهای PLS نشان داد که در بین عوامل هواشناسی ورودی، دو متغیر بارندگی و ساعات آفتابی بیشترین نقش را در عملکرد گندم بر عهده دارند و اثر دیگر متغیرها ناچیز است . ذکر این نکته اهمیت دارد که در یک سیستم کشاورزی علاوه بر پارامترهای اقلیمی، عوامل غیراقلیمی متعددی نیز بر رشد و عملکرد گیاهان زراعی مو ر ثند. بنابراین برای به دست آوردن نتایج بهتر بایستی به نحوی در مدلسازیها نقش این عوامل نیز در نظر گرفته شود

پارامترهای آب وهوایی ، رگرسیون حداقل مربعات جزئیPLS ، عملکرد ، گندم آبی ، گندم دیم