کریم بیرامی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد هریس، ایران
سیدمهدی قدوسی فر - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران

از مهمترین وظایف معماران از ابتدای پیدایش سکونت جمعی تا بحال، برقراری آسایش فیزیکی و کالبدی انسان در فضاهای زیستی و از جمله ساختمان ها بوده و یکی از عوامل اصلی ایجاد آسایش در ساختمان نیز، ایجاد تعادل حرارتی بین محیط درون و بیرون آن است. لذا در همین راستا بخش مهمی از فعالیت های مربوط به حوزه مسکن، توجه به مسائل سرمایشی و گرمایشی و نحوه تامین آن بوده و هست. در معماری سنتی و تاریخی ما مسئله مذکور به طرق مختلفی از جمله تغییرات شکلی بنا، جهت گیری مناسب بنا نسبت به زاویه تابش، باد، ترکیب بندی اعضاء سازه ای و بکارگیری انواع مصالح سازگار با محیط و... مرتفع شده بود. با ورود تکنولوژی های جدید در امر ساخت و ساز و رواج استفاده از تاسیسات مدرن، به تدریج ملاحظات اقلیمی شاخص در ساخت و سازهای جدید کمرنگ تر شده و سیستم های برودتی و حرارتی نوین، عهده دار این مهم شدند. بررسی میزان توجه به ملاحظات اقلیمی از یک طرف و ارزیابی کارایی تکنولوژی و سیستم های جدید بکار رفته در معماری ساختمان های جدید از طرف دیگر، هدف اصلی این مقاله می باشد. به همین منظور بافت های مسکونی محلات نسبتاً جدید الحداث شهر تبریز، به عنوان نمادی از ساخت و سازی جدید و سبک معماری نوین، برای مطالعه موردی در این تحقیق انتخاب شده است. مطالعات میدانی انجام گرفته حاکی از آن است که سیاست های تفکیک اراضی، ملاحضات اقتصادی، عوامل سیاسی و بورس بازیه زمین، در روند ساخت و ساز و شکل معماری بافت های مذکور، بویژه در سال های اخیر، تاثیر گذار بوده و به نظر می رسد ملاحظات اقلیمی رایج در معماری سنتی در فرایند مذکور، از اهمیت چندانی برخوردارنبوده است. این مساله، مشکلات و هزینه های متعددی که شرح اهم آنها را در ادامه خواهیم داشت، بر شهر و ساکنان این بناها تحمیل کرده است.

بافت مسکونی، معماری، عوامل اقلیمی، تبریز