حریم در معماری اسلامی

انسان برای رسیدن به آرامش نیازمند خلوت است، خلوتی که خانه عمومأ نقش اساسی را در رسیدن به آن ایفا میکند. بدین ترتیب خانه باید حریمی داشته باشد تا ساکنانش را از دیده شدن و شنیده شدن ناخواسته باز دارد. در معماری سنتی ایران این حریم در تمام ارکان خانه رعایت شده است. در ابتدای مقاله تعاریفی چند از خانه بیان شده و سپس تلاش شده تا رابطه ی خانه با فرهنگ مورد بررسی قرار گیرد. سازگاری با فرهنگ، شیوه ی زندگی و امرار معاش، محیط و شرایط جغرافیایی از ویژگیهای معماری سنتی ایران است. در واقع باید خانه را بیش از هر چیزی یک سازه ی اجتماعی- فرهنگی دانست. این موضوع در فرهنگ سنتی ایران با فرهنگ مدرن و امروزی تفاوتهایی دارد. در جامعه سنتی بیشتر به جمعگرایی و در جامعه مدرن بیشتر به فردگرایی اهمیت داده میشود. در ادامه به درونگرایی و ویژگیهای یک خانه درونگرا پرداخته شده که در معماری سنتی ایران بسیار حائز اهمیت بوده است. سپس به بررسی ارکان خانه های درونگرا که در واقع شرایط حریم و حفظ حرمت در خانه های ایرانی را ایجاب میکند و همچنین به توالی و ترکیب آنها پرداخته شده است. از درهای ورودی و سردرها گرفته تا بخش درونی خانه دارای حریم بوده و در حقیقت برای ورود به بخش اصلی خانه باید از چند مفصل عبور کرد که این فضاها حد فاصل فضاهای باز و بسته را تشکیل میدهند. در نهایت به آزادی در معماری و جنبه های وابسته به آن(مثبت و منفی) اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

معماری ، خانه ، حریم ، درونگرایی ، آزادی