بررسی و نقش رسانه ها، اطلاع رسانی و ارتباطات جمعی در جامعه عشایری

واقعیت این است که جامعه عشایری ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بستر سامان و توجه جدی قرار گرفت. هرچند به موازات سایر جوامع ، هدف های عمده در این بخش تحقق نیافته و نگرش مدیریت کشور در این حوزه از یک رویه منسجم و ثابت برخوردار نگردید . ولی اقدامات وسیعی به وقوع پیوست که پیش از آن سابقه نداشته است در عین حال هنوز تا تحقق اهداف و ساماندهی این جامعه زحمتکش و موثر راه طولانی پیش روست لذا سوال جدی مطرح است که چگونه این جامعه را ساماندهی کنیم؟ آنچه که در این مقاله ارائه می شود این است که در روند ساماندهی، چگونه می توانیم وسایل ارتباط جمعی را به خدمت بگیریم؟ و نقش آنها بخصوص رادیو و تلویزیون را پررنگ تر و مثبت تر نماییم؟ برای بررسی علمی موضوع مورد بحث ابتدا باید اهداف ساماندهی را مورد توجه قرار دهیم . اگر هدف ساماندهی تحقق نوعی توسعه در این جامعه است و این امر را با تداوم و کوچ نشینی میسر می دانیم نقش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی را با این وضعیت طراحی و تعریف خواهیم نمود و اگر هدف ساماندهی جامعه عشایری را در اسکان و نیمه کوچ نشینی (کوچ دام و زندگی ثابت انسان) میسر می دانیم ، نقش رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی از این منظر قابل بررسی و تحلیل خواهد بود بنابراین مقاله شامل دو بخش عمده خواهد بود. 1- نقش وسایل ارتباط جمعی در ساماندهی زندگی کوچ نشینی 2- نقش وسایل ارتباط جمعی در ساماندهی و توسعه جامعه عشایری. دقت در تعاریف توسعه یک جامعه این استنباط را تقویت می کند که مفهوم توسعه لزوما قضاوتی است ارزشی و با ارزش های معینی ارتباط دارد اقتصاد دان این ارزش را در افزایش سطح زندگی به صورت ارقامی چند مورد ملاحظه قرار می دهد در حالی که برای جامعه شناس این تمایل مرتبط با نظمی از ارزشها می گردد که دارای کارکردهایی هستند (گی روشه ، تغییرات اجتماعی 212). به نظر ویلبر شرام توسعه اقتصادی جز در صورت تحقق توسعه اجتماعی میسر نمی شود و توسعه اجتماعی در گرو بسط اموزش و اطلاعات است به همین دلیل نقش رادیو تلویزیون از منظر آموزش و اطلاع رسانی جای تردید نیست هرچند نقش رسانه ها هم تابع شرایط فرهنگی ، جغرافیایی و اجتماعی است و همواره تغییر پذیر است ولی در هر شرایط نقش رسانه ها به صورت کلی حائز اهمیت است و با برنامه ریزی و تبیین اهداف می توان به نحو موثر از انها بهره گرفت. در مقاله حاضر عناوین ذیل مورد توجه قرار می گیرد: - اگاه کردن جامعه عشایری از فعالیت های عمرانی (روش و قالب) – آگاه کردن جامعه عشایری از هدف های عمرانی (روش و قالب) – اگاه کردن جامعه عشایری در خصوص استفاده صحیح و اصولی از منابع طبیعی . – بررسی اهمیت بخش مردمی و نحوه مشارکت جامعه عشایری در ساماندهی و نقش رسانه ها در این بخش .- ترویج امکانات جدید شغلی با توجه به فرآورده های عشایری و امکانات بالقوه این جامعه – تعلیم عقل گرایی اقتصادی و افزایش دانش اقتصادی عشایر – تبیین و ترویج مختصات تاریخی ، فرهنگی ، اجتماعی جامعه عشایر به منظور حفظ هویت اجتماعی و فرهنگی – توجیه سیاست های اقتصادی و اجتماعی دولت و .... . برای بررسی چگونگی تحقق اهداف فوق با استفاده از روش های بومی همچنین از تجربیات دانشمندان ارتباط جمعی چون دانیل لرنر (Danyel Lerner) (ایشان نوسازی جوامع مختلف را مدیون وسایل ارتباط جمعی دانسته اند) نظریه های ژان کارنو، همچنین محقق ارتباطات جمعی بنام رائو (Ra.o) که این سوال را بررسی کرده است: آیا توسعه موجب رشد وسایل ارتباط جمعی می شود یا برعکس؟ همچنین از تجربیات شرکت راند (Rand) که دریافته اند: وسایل ارتباط جمعی بخصوص تلویزیون چهار نوع اثر در دگرگونی های اجتماعی دارد: - دگرگونی های رفتاری – دگرگونی های اوقات فراغت – امور سیاسی – انتظارات مردم. با عنایت به تجربیات و مطالعات دانشمندان در سطح بین المللی ، مطالعات پژوهشگران داخلی و ویژگی های جامعه عشایری و اهداف ساماندهی ، قالب ها، سیاست های کلی استفاده از رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی در دو حالت راهبردی و کاربردی بررسی و پیشنهاد خواهد شد.

کلیدواژه ها:

رسانه ها ، توسعه جامعه عشایری ، توسعه اقتصادی ، توسعه اجتماعی ، ساماندهی عشایر ، وسایل ارتباط جمعی