رضا نیکدخت - کارشناس ارشد آموزش و ترویج کشاورزی
عزت الله کرمی - استاد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

رشد جمعیت ، افزایش شهرنشینی و رشد درآمد در کشورهای در حال توسعه باعث رشد بسیاری در تقاضای مواد غذایی با منشا حیوانی شده است. در چنین شرایطی تقویت حرفه دامداری برای جوابگویی به نیازهای نسل حاضر و آینده ضروری است اما این سوال وجود دارد که آیا نظام های دامداری سنتی برای ادامه فعالیت در بلند مدت شرایط مناسبی دارند؟ جهت پاسخ به این سوال از دیدگاه «پایداری» استفاده می گردد. در این دیدگاه آن نظام تولیدی پایدار است که از نظر زیست محیطی غیر مخرب از نظر اقتصادی با صرفه و از نظر اجتماعی کیفیت زندگی مناسبی برای تولید کننده و جامعه فراهم آورد در این مقاله ضمن بررسی وضعیت پایداری دامداری عشایری شهرستان فیروزآباد ، عوامل موثر بر پایداری از دیدگاه عشایر معرفی می شوند. به طور کلی بررسی آماری نشان می دهد که دامداری عشایری وضعیت ناپایداری دارد و امکان تداوم حرفه دامداری عشایری در بلندمدت با مخاطراتی همراه است. در این مقاله که مبتنی بر نتایج دو روش پژوهش کمی و کیفی (ارزیابی مشارکتی روستا) است عشایر عوامل موثر بر تداوم حرفه دامداری عشایری در بلند مدت را معرفی کرده اند. این عوامل در پنج گروه عوامل مرتبط با مرتع، عوانل مالی - اقتصادی ، غوامل مرتبط با تغذیه دستی دام، عوامل مرتبط با بیماری دام و عوامل مرتبط با کیفیت زندگی و ساختار زندگی عشایری جای گرفته اند با توجه به اهمیت متفاوت هر کی از عوامل برای رتبه بندی آنها از روش ماتریس مقایسه زوجی استفاده شد از نظر مشارکت جویان در PRA یکی از عوامل مهم و موثر بر ادامه فعالیت آنها در شغل دامداری، دسترسی به امکانات زندگی مناسب است و اسکان عشایر گامی در جهت ادامه فعالیت در بلند مدت تلقی شده است. از سوی دیگر تغییرات شرایط آب و هوایی (خشکسالی) تاثیر منفی زیادی بر کیفیت فعالیت های آنها وارد کرده است این در صورتی است که یک نظام پایدار به ویژه در شرایط آب و هوایی ایران بایستی مکانیزم های مناسبی برای مقابله با چنین شرایطی داشته باشد. همچنین دامداران به عوامل متعدد دیگری اشاره کرده اند به طور کلی نتایج مذکور می تواند به شناسایی وضعیت موجود و دستیابی به نگرش عشایر جهت برنامه ریزی های آتی کمک کند.

عشایر، دامداری سنتی، توسعه، پایداری، محیط زیست، دسترسی