بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های جو (Hordeum vulgar L) در شرایط تنش خشکی توسط تحلیل به مولفه های اصلی و تجزیه کلاستر

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپ های امید بخش جو آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش رطوبتی در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی بروجرد انجام گرفت. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد تحت شرایط آبیاری نرمال وزن هزار دانه بیشترین میزان هم بستگی با عملکرد دانه را داشت (**0/85=r) . در صورتی که تحت شرایط تنش رطوبتی صفت شاخص برداشت بیشترین میزان همبستگی با عملکرد دانه را به خود اختصاص داد (**0/65=r). تحلیل مولفه های اصلی در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش رطوبتی 14 صفت مورد بررسی را به 6 مولفه با واریانس نسبی تجمعی به ترتیب 83% و 78% کاهش داد. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی مهمترین متغیرهای موثر بر عملکرد در دو شرایط کاشت شناسایی شدند در شرایط نرمال صفات شاخص برداشت، طول اکستروژن و سطح برگ پرچم مهمترین نقش را در تبیین مولفه اول داشتند در حالیکه در مولفه دوم صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد سنبلچه بارور از مهمترین صفات بودند در شرایط نش نیز صفات شاخص برداشت و محتوی آب نسبی برای مولفه اول و صفات تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبلچه بارور برای مولفه دوم مهمترین صفات بودند . نتایج حاصل از تجزیه کلاستر ژنوتیپ های مورد ارزیابی در هر دو شرایط محیطی را در سه گروه متفاوت قرار داد. در شرایط نرمال کلاستر 1 با 9 ژنوتیپ شامل ژنوتیپ هایی بود که علاوه بر زودرس بودن از نظر اکثر صفات بالاتر از میانگین کل بودند در شرایط تنش رطوبتی نیز کلاستر 1 با تعداد 10 ژنوتیپ شامل ژنوتیپ هایی بود که از نظر اکثر صفات نسبت به ژنوتیپ های موجود در کلاسترهای دیگر برتری داشتند بنابراین در مورد هر دو شرایط محیطی ژنوتیپ هایی که در کلاستر 1 قرار داشتند از نظر اکثر صفات ار ارزشی بالاتر از میانگین برخوردار بودند بنابراین می توان از این ژنوتیپ ها برای بالا بردن ارزش آن صفات در هیبریداسیون استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

جو ، تنش خشکی ، همبستگی ، تجزیه به مولفه های اصلی ، تجزیه خوشه ای