مطالعه هورمون های استروئیدی جنسی پلاسمای خون ماهیان مولد ماده خواجو (Schizothoraz pelzami) طی فصول سال

ماهی خواجو (SchiZothoraz pelZami) یکی از گونه های مهم بومی با ارزش اقتصادی در شمال شرق ایران می باشد. هدف: در مطالعه حاضر چرخه تولید مثل، زمان و محدوده دمای تخم ریزی در ماهی خواجو مورد بررسی قرار گرفت. روش کار: 243 قطعه ماهی خواجوی صید شده ابتدا مورد زیست سنجی قرار گرفتند و سپس مراحل توسعه تخمدانی و سنجش مقدار هورمون های استروئیدی جنسی (تستوسترون، 17 بتااسترادیول، پروژسترون و 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون) پلاسما در طی دوازده ماه نمونه برداری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: حداکثر مقدار معنی دار (p<0/05) شاخص گنادی (10/3%) و قطر تخمک (1605/6µm) در فروردین ماه مشاهده گردید. نتایج نشان داد که غلظت هورمون های جنسی تستوسترون و 17 بتااسترادیول در طی مراحل کورتیکال آلوئولی (شهریور ماه) به طور معنی داری (p<0/05) شروع به افزایش نمودند و در انتهی مرحله زرده سازی یعنی در بهمن ماه با متوسط دمای آب 13°C به حداکثر مقدار (به ترتیب 6/99ng/mL و 143/4) معنی دار (p<0/05) رسیدند. غلظت هورمون پروژسترون در مرحله آخر زده سازی شروع به افزایش نمود و در اسفند ماه به حداکثر مقدار (3/49ng/mL) معنی دار (p<0/05) خودرسید. غلظت هورمون 17 الفا هیدروکسی پروژسترون با یک مرحله تأخیری نسبت به هورمون پروژسترون در فروردین ماه به طور معنی داری (p<0/05) افزایش یافت. نتیجه گیری نهایی: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ماهی خواجو دارای الگوی یکبار تخم ریزی در سال می باشد و هورمون های استروئیدی جنسی تستوسترون و 17 بتا استرادیول در زرده سازی و پروژسترون و 17 آلفا هیدروکسی پروژسترون در بلوغ نهایی تخمک نقش دارند. بهترین زمان تخمریزی در طی ماه های اسفند تا فروردین در طیف دمایی 15/7-17/3°C بود.

کلیدواژه ها:

پلاسما ، هورمون های استروئیدی جنسی ، ماهی خواجوف دوره تخم ریزی