بابک اسماعیلیان - گروه جراحی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه، ارومیه- ایران
امید نجفی - گروه جراحی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه، ارومیه- ایران
سیدجاوید آل داود - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران- ایران
فرنود شکوهی ثابت جلالی - گروه جراحی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه، ارومیه- ایران

زمینه مطالعه: عسل از دیرباز در طب سنتی برای التیام انواع زخم ها مورد استفاده قرار می گرفته است. در این مجموعه پژوهشی تأثیرات بالینی و هیستوپاتولوژیکی عسل خام و فرآوری نشده آذربایجان غربی در روند التیامی زخم های جراحی (بریدگی ها) مورد ارزیابی قرار رفت. هدف: این مطالعه به منظور بررسی وب رآورد اثر عسل بر درمان زخم های تجربی در سگ و نقش آن در سرعت و کیفیت کاهش مساحت زخم در زمان مشخص انجام شد. روش کار: 30 قلاده سگ هر کدام به وزن تقریبی 20-25kg در 2 گروه مطالعه بالینی (10 قلاده) و مطالعه هیستوپاتولوژیکی (20 قلاده) تقسیم شدند. در هر گروه پس از آماده سازی جراحی و بیهوشی، زخم های جراحی با ابعاد یکسان (مستطیل،(50x25mm(2) در سطح پشتی (ناحیه سینه ای- کمری) ایجاد شد. به طور قراردادی زخم های طرف چپ به عنوانگروه درمان و زخم های طرف راست به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. در گروه درمان پس از شستشوی زخم ها با سرم فیزیولوژیک، یک لایه عسل 20g روی زخم ها مالید شد. در گروه شاهد، زخم ها فقط با سرم فیزیولوژیک شستشو داده شدند. متغیرهای بالینی و هیستوپاتولوژیکی در روزهای 7، 14، 21 و 28 بعد از عمل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج: عسل سبب تسریع روند التیام و سرعت بسته شدن زخم های جراحی و کاهش میزان ترشح و عفونت در گروه درمان در مقایسه با گروه شاهد شد که در روزهای 14 و 28 به طور معنی داری بیشتر جلب نظر نمود (p<0/05). کاهش مساحت زخم طی دوره تحقیق، در گروه درمان با عسل 11/1% بیش از گروه شاهد بود. از لحاظ هستوپاتولوژیکی، از هفته دوم به بعد نفوذ نوتروفیل ها و ترشحات عفونی در گروه درمان نسبت به گروه شاهد کاهش پیدا کرد و همچنین در گروه درمان، بافت همبند ترمیمی با سرعت بیشتری تشکیل شد. نتیجه گیری نهایی: عسل خام و فرآوری نشده آذربایجان غربی به طور بالقوه به عنوان دارو در تسریع التیام زخم های جراحی مؤثر است.

عسل خام، موضعی، ترمیم زخم، سگ