جمال نوری نژاد - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران، اهواز- ایران
حسن گیلانپور - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران- ایران
بیژن رادمهر - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران- ایران

گوسفند حیوانی است که به عنوان م دل تجربی در پژوهش های مختلف دامپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه رشد تکاملی گانگلیون گردنی سینه ای این دام در مراحل جنینی به روشن شدن آناتومی پیچیده سیستم عصبی سمپاتیک گوسفند بالغ و ارتباطات مورفولوژیکی بین این گانگلیون و ساختارهای مجاور آن کمک بسیار می کند. هدف از این پژوهش، مطالعه رشد تکاملی گانگلیون گردنی سینه ای گوسفند از نظر موفولوژی ومورفومتری با توجه به شاخص های سمت بدن و جنس در طول دوره جنینی است. این پژوهش بر روی 18 تا جنین گوسفند انجام شد. سن تخمینی جنین ها از 11 هفتگی تا 16 هفتگی بود. نمونه ها به سه گروه سنی تقسیم شدند. از نظر مورفولوزیف وضعیت به هم پیوستن گانگلیون گردنی خلفی و گانگلیون های ابتدائی بخش سینه ای زنجیر سمپاتیک مورد مطالعه قرار گرفت. در مطالعه مورفومتری، طول و عرض گانگلیون اندازه گیری شد. آنالیز یافته ها با آزمون های آماری واریانس یک طرفه (ANOVA) و ازمون تکمیلی توکی (TUKEY) صورت گرفت. الگوی غالب در جنین های مورد مطالعه در هر دو سمت بدن، الگوی گانگلیون گردنی خلفی و گانگلیون اول سینه ای است. تفاوت میانگین های به دستآمده برای طول و عرض گانگلیون در هفته های نزدیک به یکدیگر معنی دار نبود (P>0/05) ولی با افزایش فاصله سنی (بین 11 هفتگی و 16 هفتگی) تفاوت موجود معنی دار می گردد (P<0/05). بین طول گانگلیون و شاخص های سمت بدن و جنس رابطه معنی داری وجود نداشت (P>0/05). نتایج این مطالعات می تواند در ارتباط با رشد تکاملی و تغییرات سلولی گانگلیون های سمپاتیکی به ویژه گانگلیون گردنی سینه ای مفید باشد.

گانگلیون گردنی سینه ای، گانگلیون ستاره ای، رشد تکاملی، جنین، گوسفند