هادی اعظمی
مرتضی رضوی نژاد
علی رضایی مقدم - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس

بناهای مذهبی همواره یکی از اساسی ترین عناصر بافت، ساخت و شکل شهرها بوده و هستند. درشهرهای اسلامی، مسجد جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده و به مثابه ی برجسته ترین عنصرمنبعث از دین اسلام از همان ابتدا با جامعه ی مدنی اسلام همراه بوده است. اغلب مساجد در مرکزشهرها، نزدیک بازارها و محدوده ی دارالحکومه ساخته می شدند و اگر شهری به بیش از یک مسجدنیاز داشت، مساجد دیگری از طرف حکومت یا افراد خیر احداث می شد. اهمیت مساجد در شهرهابه حدی بود که اگر شهری مسجد جامع یا آدینه نداشت، اهمیت شهری هم نداشت. در حال حاضرنیز در ا کثر کشورهای مسلمان از جمله ایران مساجد به عنوان نماد سازو کار اولیه حکومت اسلامیوجود داردر از طرفی نیز با گسترش و بزرگ شدن تدریجی شهرها به پهنه های وسیع، دیگر نیازشهرها با یک مسجد جامع برآورده نمی شد. بنابراین در شهرها، مساجد فراوانی ساخته شهر ازشاخص های مورد تاکید ائمه اطهار و اندیشمندان اسلامی برای بنای مسجد در مراکز مسلمان نشین،پرا نش فضایی متناسب با محیط، مکان یابی مناسب برای دسترسی مناسب و تناسب تراکم جمعیتبه تعداد مساجد بوده است. بر این اساس مقاله پیش رو به بررسی پراگنش فضایی مساجد در دومنطقه 5 و 11 شهرداری کلانشهر مشهد با توجه به سه شاخص فوق می پردازد ، روش تحقیق درمقاله پیش رو از نوع پیمایش و توصیفی- تحلیلی می باشد. نتایج تحقیق نیز بیانگر این موضوع بود که در منطقه 11 شهرداری مشهد روابط و استانداردهای موجود کشور برای مساجد تا حدی رعایت گردیده است و در منطقه 5 شهرداری مشهد علاوه بر بیشتر بودن تعداد کمی مساجد پراکنش فضایی بهتری را نیز شاهد هستیم.

پرا نش فضایی ،مسجد ، شهر اسلامی ،مشهد و مناط 5 و 11 شهرداری مشهد