داود حاتمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان. (نویسنده مسول)
زهرا عربی - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور
اسماعیل رحمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان

ارزیابی کاربری اراضی شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری، نقشی مهم در ساماندهی فضایی- مکانی شهرها ایفا می کند. امروزه با توجه به توسعه روزافزون شهرها و عدم تعادل در پراکنش کاربری ها، ساماندهی کاربری اراضی شهری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. کاربری اراضی شهری و چگونگی توزیع فضایی- مکانی آنها، یکی از مهم ترین کارکردها به منظور استفاده بهینه از فضای شهری است. در این تحقیق، ضمن بررسی اجمالی کاربری اراضی شهری در شهر زاهدان، مشخصاً به تحلیل و بررسی وضعیت کاربری ها در محله 50، شهر زاهدان پرداخته شده است. و محققین در پی آن هستند که با مطالعه وضع موجود کاربری زمین در محدوده مورد مطالعه (محله 50، از ناحیه 14، منطقه یک شهری زاهدان) و شناخت کاربری های مختلف شهری، اعم از مسکونی، تجاری، درمانی، مذهبی و مانند آنها و مقایسه این کاربری ها با سرانه استاندارد، میزان کمبود هر یک از کاربری ها مشخص شود. محله 50، در شمال منطقه یک شهر زاهدان قرار دارد و دارای جمعیتی معادل 6228 نفر، می باشد. گسترش کالبدی شهر در دهه های اخیر و افزایش جمعیت آن، باعث عدم تعادل در پراکنش کاربری ها گردیده است و سرانه بسیاری از کاربری های موجود با ضوابط علمی و استانداردهای شهرسازی مطابقت ندارد. که محله مورد مطالعه هم از این امر مستثنی نیست. نتایج بررسی های کمی سطوح و سرانه های شهری، در محله 50، نشان می دهد که در وضع موجود 18443، متر مربع کمبود فضا داریم. و برای افق آتی طرح (سال 1395)، نشان می دهد که حدود 440021، متر مربع کمبود فضا دارد. شاید بتوان دلایل این امر را در عدم شناخت همه جانبه مهندسین مشاور تهیه کننده طرح از محدوده مورد مطالعه، ضعف مدیریت و عدم اجرا یا اجرای ناقص قوانین و مقررات شهرسازی جستجو کرد.

کاربری اراضی، توسعه کالبدی، محله 50 شهر زاهدان