بررسی پیامدهای اجتماعی حقوقی احکام فقهی ارث اهل سنت در میان خانواده های تک جنسیتی دختر

سیاستهای تنظیم و کنترل جمعیت در ایران که از دهه ی 70 آغاز شد همراه با عوامل جمعیت شناختی مانند بالارفتن سن ازدواج،تاخیر در فاصله تولد فرزندان و بالا رفتن میزان تجرد قطعی از عواملی هستند که در دو دهه ی اخیر منجر به کاهش میزان باروری و درنتیجه کاهش بعد خانوار شدهاند. همچنین عوامل اقتصادی و فرهنگی نیز در این زمینه تاثیرگذاری فراوانی دارند. نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 90 حاکی از کاهش قابل ملاحظه بعد خانوار در سطح کشور و استانهاست، به طوری که بعد خانوار استان تهران از 3/6 در سال 85 به 3/3 در سال 90 کاهش یافته، در حالی که این شاخص در سطح کشور نیز از رقم 4 به 3/55 کاهش یافته است. یکی از معانی کاهش بعد خانوار این است که تعداد خانواده هایی که دارای تک فرزند هستند رو به افزایش است و یکی از پیامدهای آن ازدیاد خانواده-هایی است که فرزند تک جنسیتی (دختر یا پسر) دارند. ترکیب تک جنسیتی فرزندان در هر حالتی، به لحاظ جمعیت شناختی مشکل سازنیست چرا که نمی تواند بر پدیده های کلان جمعیتی تأثیر زیادی داشته باشد اما به لحاظ اجتماعی و حقوقی، ترکیب تک جنسی فرزندانمخصوصاً ترکیب تک جنسی اناث در خانواده های جوامع مسلمان سنی مذهب می تواند مشکل ساز باشد. احکام مربوط به ارث در چنینحالتی مسائلی را برای این خانواده ها ایجاد کرده است. با توجه به این که بر اساس احکام فقهی ارث، اگر پدر و مادری فقط دارای فرزنددختر باشند، در این صورت تمام ارث به این فرزند دختر تعلق نخواهد گرفت و کسانی که مستقیماً مستحق دریافت ارث نیستند (برادر،برادرزاده، پدر، پدربزرگ و ...) از ارث برخوردار خواهند شد. این امر نگرانیهایی برای خانوادههایی که صرفاً فرزند دختر دارند ایجاد کردهاست که چرا باید اموال آنها پس از مرگ به فرزندشان به ارث نرسد و کسانی دیگر حتی به مقدار بیشتری از آن برخوردار گردند.راهکارهایی که ارائه می شود مانند تغییر مذهب، افزایش تعداد فرزندان و انتقال اموال به فرزندان دختر نیز به نوبهی خود مسائل دیگریایجاد می کنند. روش تحقیق بررسی اسنادی و مطالعات کتابخانه ای است.

کلیدواژه ها:

ارث ، بعد خانوار ، خانوادهی تک جنسیتی