محمود عظیمی رستا - دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی، دانشگاه آزاداسلامی واحد زنجان
لطیف سعادتی سیدبگلو - کارشناس ارشد آمار و مدرس دانشگاه
ذبیح الله صدفی - دکتری جامعه شناسی، عضوهیئت علمی دانشگاه آزاداسلامی، واحد زنجان، گروه علوم اجتماعی، زنجان، ایران

پژوهش حاضر به تبیین جامعه شناختی عوامل مؤثر (نگرش به شهروندی: تفاهمی، مشارکتی، قانونی، هنجاری، مشتری، سازمانی واقتضایی) بر نگرش جوانان کلان شهر تهران به نگرش به شهروندی ارتباطی پرداخته است. بر این اساس برمبنای نظریه شهروندی گفتگویییورگن هابرماس درقالب مدل نظری شهروندی گفتگویی، مسیر فرضیه های پژوهش و نظریه های مربوط به نگرش شهروندی مدنظر قرار گرفت. بنابراین در روش شناسی تحقیق با تکیه بر روش تحقیق پیمایشی، از بین جوانان بین 18 تا 30 سال شهر تهران (به کمک فرمول کوکران)،حجم نمونه ای به تعداد 385 نفر تعیین شد (برای تعمیم پذیری بیشتر به کل نمونه تعداد 723 نفر اضافه شد)؛ تا با تکیه بر نمونه گیری خوشهای چندمرحله ای در مناطق مسکونی شهر، نمونه ها به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب گردند. لذا با استفاده از پرسشنامه هدایت شده، داده های مورد نیاز گردآورى و به کمک نرم افزار آماری (SPSS) پردازش شد. در نتیجه آزمون ضریب همبستگی پیرسون (r) متغیر وابسته (نگرش به شهروندی ارتباطی) علاوه بر رابطه معنادار با متغیرهای مستقل اصلی (نگرش به شهروندی: تفاهمی، مشارکتی، قانونی، هنجاری ،مشتری، سازمانی و اقتضایی)؛ ضمناً با برخی متغیرهای مستقل زمینه ای (نظیر جنسیت، وضع تأهل، وضع اشتغال، مالکیت مسکن و منطقه مسکونی) نیز همبستگی معناداری را نشان داد. نتیجه تحلیل پایایی گویه ها [با مقدار بالای آلفا کرونباخ (0/98)] و همچنین تحلیل عاملی گویه ها [بر مبنای آزمون KMO=0.98 و آزمون تقریبی کرویت BTS با مقدار مجذورکاى ((X(2) در سطح معنادارى قابل قبول]، نیز نشان دهنده نیکویی سنجش متغیرهای اصلی تحقیق می باشد. در فرآیند نیکویی برازش مدل نظری تحقیق نیز با استفاده از آزمون رگرسیون چندگانه وتحلیل مسیر، از بیشترین و قوی ترین تأثیر مستقیم بر نگرش جوانان به شهروندی ارتباطی، می توان به نگرش جوانان به شهروندی مشارکتی (0/41)، شهروندی تفاهمی (0/31)، شهروندی مشتری (0/15) و شهروندی هنجاری (0/10)، با توجه به بعدخانوار (-0.8) آنان (منفی و ضعیف/ یعنی دربین جوانان با حجم پایین اعضای خانواده( اشاره نمود. مطابق نیکویی برازش مدل نظری، بقیه متغیرهای مستقل نگرشهایشهروندی و متغیرهای زمینهای به صورت غیر مستقیم یا پنهان بر نگرش شهروندی ارتباطی جوانان کلان شهر تهران تاثیر گذاشته اند. وبرخی نیز فاقد هرگونه تاثیر بوده اند.

شهروندی؛ ارتباطی، تفاهمی، مشارکتی، قانونی، هنجاری ، مشتری، سازمانی، اقتضایی، جوانان