صدیقه میمندی پاریزی - عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی سیرجان، کارشناس ارشد شهرسازی

شهر اسلامی مفهومی برای معرفی شهرهایی متأثر از فرهنگ و آموزه های دینی و ارزش های اسلامی است. برای شناخت این ارزش ها آثار کالبدی، فضایی، اجتماعی، اقتصادی و زیبایی شناسی دین اسلام بر شهرها و تبیین الگویی برای تمایز این شهرها از سایر شهرهای جهان، بررسی ها و تحقیقات متعددی انجام و تحلیل های گوناگونی ارائه شده است. در بخشی از این تحقیقات، گرایش های معمارانه و فضایی در بررسی شهرهای اسلامی دیده می شود و مسائل اجتماعی هم مورد توجه هستند. ماهیت اجتماعی شهر اسلامی بیانگر ویزگی های اجتماعی جوامع شهری در قلمرو حاکمیت دین اسلام و ارتباط آن با آموزه های دینی اسلامی است. از طرفی ارزش های اسلامی، جایگاه ویزه ای را برای زیبایی در شهر مدنظر قرار داده است. در هنر اسلامیمحوریت شهر به پدیده آورنده آن یعنی انسان و ساکنان آن تعریف شده و در نخستین گام برای تعریف شهر از سایر مکان های جمعیتی به عوامل اجتماعی مانند امنیت، رفاه و فروانی و از منظر کالبدی عواملی مانند نظم، زیبایی، تقارن، تباین، استحکام توجه کرده است. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و از شیوه های تحقیق مرور متون، منابع و اسناد تصویری به تحلیل ارزش های شهر اسلامی از دیدگاه ها ی کالبدی، اجتماعی و زیبایی پرداخته شود. نتایج حاکی از آن است که نحوه شکل گیری شهر اسلامی عمدتاً به ارزش ها و اعتقادهای فرهنگی اسلام که ریشه در ماهیت احکام اسلامی داشته است، بستگی دارد، به طوری که جنبه های گوناگون زندگی مسلمانان و از جمله ساخت سکونتگاه ها و مسایل اجتماعی آنان را تحت تأثیر قرار داده است.

شهر اسلامی، ماهیت اجتماعی، کالبد، زیبایی