یعقوب محمدی فر - دانشیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران
کاظم ملازاده - دانشیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران
محمد مرتضایی - استادیار پژوهشکده باستان شناسی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تهران
نغمه بهبودی - دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران

حجم و تنوع گسترده داده ها و اطلاعات سایت های باستانی، هنگامی می تواند در سیستم های متناسب با دنیای واقعی ثبت و تحلیل گردند، که قابلیت ها و توانایی های سیستم های مبتنی بر دنیای واقعی (Real world) بطور علمی شناخته شوند، یا به عبارت دیگر، بستر تحلیل های مکانی متناسب با قوی ترین سیستم های تحلیل مکانی مورد توجه قرار گیرد. در سه دهه اخیر، بسیاری از علوم و رشته های تخصصی مرتبط با تحلیل های مکانی توانسته اند از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بطور فزاینده ای استفاده نمایند، در این میان، جامعه باستان شناسان ایران نیز در این عرصه دهه های نخست را تجربه می نمایند، که نیاز به ارائه راهبردهای اساسی و میان رشته ای در خصوص استفاده از این سیستم را دارند. هدف مقاله حاضر، بررسی قابلیت ها و توان های فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی، جهت توانمندسازی و مهارت جامعه اطلاعاتی علوم باستان شناسی در ایران است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر بررسی های میدانی و مطالعات اسنادی، کتابخانه ای می باشد. مطالعه موردی تحقیق در تپه باستانی طالب خان در شمال استان سیستان و بلوچستان، نزدیک شهر سوخته انجام شده است و به تبع آن قابلیت های GIS در تشکیل پایگاه داده-ها و اطلاعات زمین مرجع و تحلیل پدیده های باستانی مورد توجه قرار گرفته است. به منظور تبیین بیشتر موضوع، مدل فرآیند تشکیل و ساخت پایگاه تحلیلی داده ها و اطلاعات تپه باستانی طالب خان، طراحی گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، با توجه به پتانسیل های بالقوه علوم باستان شناسی در ایران، استفاده از فناوری سیستم مذکور در افزایش میزان کسب مهارت جامعه اطلاعاتی علوم باستان شناسی می تواند فواید متعددی در سطح ملی و بین المللی ایجاد نماید که بطور علمی ثبت، ضبط، بایگانی، تحلیل و شبیه سازی آثار باستانی و دسترسی مطلوب و پایدار به یافته های جامعه اطلاعاتی باستانی از جمله ی آنهاست. در این راستا، پیشنهادها و راهکارهایی ارایه شده است.

فناوری، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، باستان شناسی ، تپه باستانی طالب خان