زهره کرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد تکنولوژی صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حبیب اله میرزایی - استادیار مهندسی صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
زهرا امام جمعه - دانشیار مهندسی صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مرتضی خمیری - دانشیار میکروبیولوژی مواد غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

شیرین بیان (Glycyrrhizaglabra) از گیاهان خانواده پروانه آسا به عنوان یک داروی گیاهی شناخته شده می باشد که در طب سنتی خواص زیادی برای آن ذکر گردیده است و در گذشته هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده مردم بوده است اخیرا در مطالعات انجام گرفته اثرات مختلفی از جمله خواص آنتی اکسیدان- آنتی میکروبیال- ضد التهاب برای آن کشف شده است با وجه به عوارض مخلف گزارش شده از آنتی اکسیدان های تجاری در سال های اخیر تحقیقات بر روی دستیابی به آنتی اکسیدان های سالمتر و موثر تر از منابع طبیعی متمرکز شده است و با توجه به این که فعالیت آنتی اکسیدانی بسیاری از مواد گیاهی با مقدار ترکیبات فنولی آنها مرتبط است در این تحقیق به منظور تعیین شرایط بهینه استخراج ترکیبات فنولیک با کمک اولتراسونیک و با روش فولین سیوکالتو از ریشه شیرین بیان به ترتیب اثر 3 متغیر دما (50-20 درجه سانتیگراد) ، زمان (90-20 min) و فرکانس 130-0 هرتز) بر روی راندمان استخراج ترکیبات فنولیک مورد بررسی قرار گرفت نتایج طرح آزمایشی مرکب مرکزی انجام شده به روش رگرسیون سطح پاسخ تجزیه و تحلیل شد نتایج نشان داد که اثر هر 3 متغیر دما، زمان و فرکانس بر روی استخراج ترکیبات فنولیک معنی دار بودند شرایط اپتیمم در استخراج برای حداکثر راندمان در دمای 50 درجه سانتیگراد، فرکانس 130 هرتز و زمان 60min مورد تاییر قرار گرفت سپس فعالیت آنتی اکسیدانی بهترین عصاره ریشه شیرین بیان با آزمون به دام اندازی رادیکال DPPH بررسی و با آنتی اکسیدان سنتزی BHT مقایسه گردید بنابراین ملاحظه شد که استخراج با کمک اولتراسونیک باعث اقتصادی تر شدن استخراح ترکیبات فنولیکی از ریشه شیرین بیان می گردد. استفاده از اولتراسونیک و افزایش فرکانس آن منجر به کاهش زمان جهت تکمیل استخراج و کاهش حلال مصرفی گردیده است.

شیرین بیان، استخراج، اولتراسونیک، ترکیبات فنولیک، سطح پاسخ