مهدی جمال - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حشره شناسی کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
سعید محرمی پور - دانشیار گروه حشره شناسی کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
بی بی زهرا صحاف - دانشگاه تربیت مدرس دانشکده کشاورزی گروه حشره شناسی کشاورزی

استفاده بی رویه آفت کش های شیمیایی باعث بروز مشکلاتی در سلامتی انسان ، آلودگی محیط زیست و مقاومت در حشرات آفت گردیده است. شب پره پشت الماسی Plutella xylostella L.(Lepidoptera:Yponomeutidae) یکی از آفات مهم خانواده چلیپاییان به شمار می آید که به انواع آفت کش ها مقاوم شده است هورمون های اکدیستروئیدی (استروئیدی) ترکیباتی طبیعی در منابع گیاهی (فیتواکدیستروئیدها) و حیوانی هستند که دارای سمیت کم روی پستانداران و حتی در مواردی ممکن است در فعالیت ضد کبدی و کنترل دیابت نیز موثر باشند فیتواکدیستروئیدها نقش عمده ای در حفاظت گیاهان علیه آفات را بر عهده دارند در این تحقیق اثر عصاره متانولی گیاه سلمه تره Chenopodium album L. (Chenopodiaceae) بر میزان مرگ و میر لاروهای سن سوم شب پره پشت الماسی P. xylostella مورد بررسی قرار گرفت آزمایش تحت شرایط استاندارد در دمای 1±27 درجه سلسیوس رطوبت نسبی 5±65 درصد و شرایط نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد پس از تهیه عصاره متانولی این گیاه غلظت های 10، 15، 20، 25، 30 و 40 درصد آن تهیه شد برگ کلزا به عنوان ماده غذایی حشره در این غلظت ها غوطه ور و پس از تبخیر شدن خلال در اختیار لاروهای سن سوم قرار گرفت . پس از 48 ساعت مرگ و میر لاروها ثبت و با نرم افزار SPSS آنالیز شدند. نتایج نشان داد که از غلظت های 10 تا 25 درصد میانگین مرگ و میر از 25 بخ 56/6 درصد به طور معنی داری (0/05>p) افزایش یافت. که مرگ و میر در این محدوده به خاطر سمیت پس از تغذیه ظاهر شده بود اما به طور غیر منتظره ای در غلظت های 30 و 40 درصد مرگ و میر به شدت کاهش یافته و به پایین تر از 18/3 درصد رسید که این را می توان به عمل بازدارندگی تغذیه لاروها از برگ های تیمار شده نسبت داد با توجه به گزراش مقادیر قابل توجهی ترکیبات اکدیستروئیدی در عصاره متانولی گیاه سلمه تره می توان عوارض فوق را به بخشی از ترکیبات استروئیدی موجود در این گیاه نسبت داد.

اکدیستروئید، فیتواکدیستروئید، سلمه تره، شب پره پشت الماسی، مرگ و میر