شیلا شیخ - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان ، سمنان، ایران
سعید کامیابی - استادیارگروه جغرافیا، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی سمنان، ایران

امروزه با گسترش کالبدی و افزایش تراکم شهرها، وضعیت خطرناکی در صورت بروز بلایای طبیعی و... به وقوع می پیوندد. که در صورت عدم طراحی مکان های درست برای مدیریت بحران با مشکلات عمده ای رو برو می شویم.زلزله یکی از سوانحی است که به سبب شرایط خاص جغرافیایی، کشور ما را دائما مورد تهدید قرار می دهد. کوشش های بشر برای مقابله با زلزله به تحقیقات مدیریت بحران ناشی از زلزله که خود شامل مراحل متعددی است، منجر گردیدهاست. در حقیقت پس از وقوع زلزله برای محدود ساختن دامنه بحران ناشی از آن از یک طرف و عادیسازی اوضاع از طرف دیگر نیاز به رفتاری سازمان یافته است که فقط در صورت آمادگی قبلی، کارایی و اثر بخشی لازم راخواهد داشت. بدیهی است عدم رعایت مکان گزینی صحیح ممکن است فاجعه دیگری حتی به مراتب وخیم تر از سانحه اولیه به دنبال داشته باشد. مدیریت بحران در برخی مولفه ها موضوعی جدید است و باید نگاه ویژه ای به آن داشت. و از مراحل اصلی آن اسکان موقت است (مرکزمطالعات مقابله باسوانح طبیعی ایران، 1372 ، ص 4).این موضوع ایجاب می کندشهرسازی ما به گونه ای باشد که شهر کمترین آسیب را در اثر چنین حوادثی متحمل شود. در این زمینه فضاهای چندمنظوره نقش موثر و به سزایی ایفا می کند. به گونه ای که با بکارگیری این فضاها در محیط شهری و طراحی ان بارویکرد مخاطرات طبیعی و مصنوعی میتواند اثراتی همچون خسارات و تلفات ناشی از این حوادث را به حداقل رساند .در اینجا ضرورت و اهمیت تمهیداتی برای طراحی این فضاها حس می شود.پراکنش شهرها در نقاط آسیب پذیر، بافت کهنه و فرسوده اغلب شهرها، وجود ساختمانها و ابنیه های کم دوام و وجود جریانهای سیلابی دربرخی شهرها، جنگ،دخالت ناآگاهانه بشر در طبیعت عدم رعایت قوانین و ضوابط فنی و مهندسی در دهه های گذشته و...، از جمله مخاطرات مصنوع است که درصورت وقوع بحرانهایی نظیر زلزله و سیل، دامنه آنرا تشدید نموده و عمق و وسعت فاجعهرا مضاعف تر نیز می کند.مدیریت بحران، علمی کاربردی است که به وسیله مشاهده سیستماتیک بحران ها و تجزیه وتحلیل آنها در جستجوی یافتن ابزاری است که به وسیله آن بتوان از بروز بحران ها پیشگیری و یا در صورت بروز، در راستای کاهش اثرات آن، به امداد رسانی وسیع و بهبود اوضاع اقدام نمود. تأمین مکان های مناسب برای استقرار مراکزامدادرسانی پس از وقوع زلزله و اسکان آوارگان یکی از موارد مهم در برنامه ریزی و مدیریت بحران است. در این زمینه طراحی فضاهای چند منظوره در اطراف شهرها نقش موثر و به سزایی ایفا می کند.چند عملکردی طراحی کردن فضاهابه معنی استفاده از فضاهای معماری و شهری در زمان جنگ و صلح و همچنین بروز بلایای طبیعی است. و این فضاهاباید به گونه ای طراحی شوند که بتوانند در زمان بحران نیز پاسخگویی مناسب به شرایط بحران را داشته باشد در شرایط عادی: عبور و مرور، گذران اوقات فراغت، برقراری تعاملات اجتماعی و... ● حین بحران: محل پناه گرفتن بعد از بحران: محل استقرار کمپ های امدادی، کمپ اسکان موقت، بیمارستان سیار، محل انباشت مواد غذایی و ● دارویی هدف تحقیق حاضر طراحی مجتمع های چند منظوره با رویکرد اسکان موقت است. بر این اساس در چارچوب روشتحقیق توصیفی - تحلیلی، پس از مشخص شدن معیارهای مؤثر در مکانیابی اردوگاه های گردشگری و اسکان موقت در کلانشهرها با در نظر گرفتن مراحل مدیریت بحران یک شهر زلزله زده که از پیشینه مرتبط با تحقیق و با توجه به محدوده مورد مطالعه و اطلاعات و داده های قابل دسترس گزینش می گردد، به مسئله تمهیدات طراحی چنینفضاهایی (همچون ایمنی، کارایی، اثربخشی و مجهز بودن) پرداخته می شود. با توجه به اینکه همه ساله در نقاط مختلف کره زمین، افراد زیادی بر اثر وقوع سوانح طبیعی نظیر زلزله و سیلجان و کاشانه خود را از دست می دهند. تأمین مکان های مناسب برای استقرار مراکز امدادرسانی پس از وقوع زلزله و اسکان آوارگان یکی از موارد مهم در برنامه ریزی و مدیریت بحران است.