غلامحسین غلامی - عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه مرمت

مسجد به عنوان پایگاه مذهبی، سیاسی، اجتماعی و اولین و مهمترین بنای اسلامی مطرح است. جایگاه مسجد در شهرهای اسلامی چندان رفیع است که شهر بودن بر اساس داشتن جامعی بزرگ به رسمیت شناخته می شود. در صدراسلام مسجدالنبی به عنوان مسجد و خانه پیامبر بیشترین تاثر را بر ساخت مساجد اولیه در ایران گذارد، امها دیری نیایید که ارزشهای معماری و مهارت معماران ایرانی، الگوهای ناب این سرزمین را در ساخت مساجد بکار بردند، در این مقاله سعی بر آن است تابا گشتالت عینی بر روی یک نمونه فرضی، سیر تکامل فضاهای ورودی مسجد ای صدر اسلام، تا دوره صفویه به تصویرآید. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و بر اساس مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، مساجد دوره های مختلف تفکیک شده - و تحولات معماری در نمونه فرضی گام به گام منعکس شده است. پژوهش حاضر بر روی بیش از 03 مسجد، نشان دهندهتفاوتهای روشن در شیوه سازماندهی، اجزاء و موقعیت مناره در فضای ورودی مساجد در دوره های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفویه است که این تفاوتها بر روی نمونه فرضی به تناوب به تصویر کشیده شده است. مفهوم نشانه یکی از مباحثی است که امروزه درحوزه نظریه پردازی و مطالعات شهری توجه خاصی بدان مبذول می گردد. از آنجا که در شهرهای تاریخی در لایه های مختلف، نشانه های عینی که همان بناها و آثار ادوار مختلف است؛ جای گرفته.

سیر تحول، فضای ورودی، گشتالت عینی، مساجد ایران