تأثیر و نقش نظام حکومتی بر نقوش کاشیکاری در دوران صفوی و قاجار

  • سال انتشار: 1393
  • محل انتشار: اولین همایش منطقه ای معماری، عمران، نقشه برداری
  • کد COI اختصاصی: ASCC01_022
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 2760
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محسن طبسی

دکتری پژوهش هنر؛ استادیار گروه معماری؛ دانشکده هنر و معماری؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

کاشی کاری هنری است ماندگار که از دیرباز بر مساجد و اماکن قدیمی کشورمان و نیز اماکن مذهبی جهان نقشبسته است. بهکارگیری انواع مختلف کاشی در تزیینات بناهای مذهبی و مساجد، بیانگر نوعی تقدس است که درروح هنرهای اسلامی ایرانی متجلی است. بررسی، مطالعه و مقایسه در نقوش کاشیکاری می تواند باعثبازشناسی هویت فرهنگی بناها شود. در این میان عوامل بسیاری درتغییر طرح و نقش کاشی ها دخیل بودند کهیکی از این عوامل ، بی شک تأثیرنظام حکومتی است. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحلیلی توصیفی و انجام تحقیقات کتابخانه ای در عرصه آرایههای معماری و تحقیقات میدانی به ارزیابی و مقایسه تطبیقی نقوش کاشی کاری چند مسجد در دوران صفوی و قاجار و تأثیر نظام حکومتی بر آن بپردازد.یافته های تحقیق نشان می دهد که در عصر صفوی به دلیل اقتدار و انسجام نظام حکومتی، بیشترنقوش کاشیکاری مساجد، نقوش هندسی و گیاهی به صورت انتزاعی و تجریدی است که استحکام ساده و روانی داردو در عین کثرت دارای وحدت و انسجام است و خطوط به کار رفته در آن خط کوفی و خط ثلث است. اما درزمان قاجار به دلیل آشفتگی و نابسامانی و پراکندگی قدرت و همچنین تأثیر غرب، نقوش کاشیکاری به صورتطبیعت گرا، تقلیدی و غیر انتزاعی است نقوشی همچون منظره سازی، تصاویر میوه مانند انگور، گل و گلدان،کاسه بشقابی و موارد مشابه آن نیز به چشم می خورد که تنوع بیشتری نسبت به دوران صفویه دارد اما ازانسجام خاصی پیروی نمی کند. همچنین خط غالب در بیشتر نقوش، خط نستعلیق است.

کلیدواژه ها

نظام حکومتی، نقوش کاشیکاری، مسجد، دوره صفویه، دوره قاجار

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.