ابراهیم انوشه - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رفسنجان

آسیای مرکزی از دیرباز بخشی از قلمرو تمدنی و تاریخی ایران بوده است. حوزه تمدنی و فرهنگی ایران بسیار گسترده تر از مرزهای سیاسی فعلی آن می باشد. بخش وسیعی از همسایگان و کشورهای همجوار ایران و از جمله مناطقی که امروزه از آن تحت عنوان آسیای مرکزی یاد می شود، در گذشته دور جزئی از قلمرو ایران به شمار می آمدند. از همین رو اشتراکات فرهنگی زیادی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه آسیای مرکزی وجود د ارد از جمله این اشتراکات فرهنگی را می توان به زبان فارسی، موسیقی، معماری، آبادب و رسوم کهن و مشترک اشاره کرد که این اشتراکات می تواند بر روی روابط ایران با کشورهای این منطقه تأثیر گذار باشد. تحولات دهه های اخیر در حوزه روابط بین الملل حاکی از اهمیت مقوله فرهنگ در دست یابی به اهداف و بهبود روابط میان د ولت هاست حتی امروزه از فرهنگ در حوزه روابط بین الملل به عنوان قدرت نرم یاد می شود که زمینه نفوذ و تأثیر گذاری دولت ها را می تواند به همراه داشتهب اشد. در این پژوهش سعی شده با بررسی و تعریف مفهوم فرهنگ و کارکردهای آن، به ویژه در حوزه سیاست و روابط خارجی، و با رویکردی تاریخی و توصیفی، به تحلیل و تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در حوزه ی آسیای مرکزی بپردازد. لذا سئوالی که مطرح می شود این است که آیا جمهوری اسلامی ایران با توجه به اشتراکات فرهنگی- تمدنی خود با کشورهای منطقه آسیای مرکزی و به ویژه تاجیکستان و افغانستان توانسته ا ست از این مقوله در راستای اهداف و منافع ملی خود در این منطقه بهره مند شود یا خیر؟

فرهنگ، روابط خارجی، جمهوری اسلامی ایران، آسیای مرکزی