مسلم فتح اللهی - عضو هیئت علمی دانشگاه زابل
علیرضا جمالی منش - عضو هیئت علمی دانشگاه دریانوردی و علوم چابهار

پیرامون نقش ترجمه در پیدایش و تحول علوم بسیار سخن گفته شده است. بسیاری از صاحب نظران، ا ز اندیشه ترجمه ای و تأثیر آن در ترویج مکاتب علمی غربی در کشورهای در حال توسعه انتقال کرده ا ند. با وجود این، در یک دهه اخیر صاحب نظران ترجمه با تغییر دیدگاه خود کوشیده اند. از ترجمه به عنوان ابزاری برای بومی سازی آموزش بهره گیرند. هدف این پژوهش بررسی نقش نوین خرده نظام ترجمه در بومی سازی آموزش در کشورهای در حال توسعه است. در این راستا، تحولات اخیر در ایران و دو کشور اردن و مالزی (به عنوان نمونه های موفق کشورهای مسلمان و در حال توسعه) در زمینه بهره گیری از ترجمه متون علمی برای بومی سازی علوم مورد برسی تطبیقی قرار گرفته است. این پژوهش از حیث روش تحلیلی- توصیفی و از حیث روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای است. یافته های این مطالعه نشان می دهد که اردن و مالزی با تدوین اسناد چشم انداز بومی سازی علوم (به ویژه در عرصه علوم انسانی) از راهبرد ترجمه انتقادی متون علمی غرب برای نیل بهاین مقصود بهره گرفته اند و کوشیده اند دستاوردهای نترجمه متون غربی را با ارزش های بومی و اسلامی جوامع خود همگان سازند. مقایسه دستاوردهای این دو کشور با روند تحولات جاری در ایران نشان می دهد که گرچه در ایران راهبرد بومی سازی علوم از سوی مسئولان کشور تبیین شده اما هدفمندسازی ترجمه متون علمی همچنان در مرحله بحث و نظریه پرازی دانشگاهی باقی مانده و هنوز به طور کامل اجرایی نشده است. به باور نگارندگان، تغییر روند کنونی در گرو تغییر نگرش منفی سیاست گذاران کشور به نقش ترجمه در بومی سازی دانش است.

ترجمه انتقادی، بومی سازی، علوم، واکاوی تطبیقی، کشورهای اسلامی