محمد بنیانی - استادیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز

در بحث اصالت وجود و اعتباریت ماهیت ملاصدرا، ابتدا باید محل نزاع به دقت، تحریر و در گام بعد با توجه به محل نزاع موضعگیری شود. برای اصالت و اعتباریت در نظام حکمت صدرایی دو معنا میتوان یافت: معنای اول اصالت وجود عبارت است از تحقق مصداق مفهوم وجود در عالم خارج از ذهن و اعتباریت ماهیت در این معنا، یعنی عدم تحقق در عالم خارج از ذهن؛ معنای دوم اصالت وجود عبارت است از تحقق بالذات در عالم خارج از ذهن و اعتباریت ماهیت یعنی تحقق خارجی به تبع وجود یا به تعبیری تحقق بالتبع که در محل نزاع معنای اول مورد نظر است. وجود در فلسفه ملاصدرا در پنج معنا به کار برده شده و درباره ماهیت نیز چهار معنا در آثار فیلسوفان یافت میشود که تنها یکی از معانی وجود و ماهیت را میتوان در محل نزاع مورد توجه قرار داد. ملاصدرا محل نزاع را به نحو مستقل و جامع تقریر ننموده و همین امر سبب شکلگیری برداشتهای ناسازگار از محل نزاع گردیده است.

اصالت وجود، اعتباریت ماهیت، محل نزاع، ملاصدرا