اصغر محمدی - کارشناس ارشد، فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه زنجان
سحر کاوندی - دانشیار، گروه فلسفه دانشگاه زنجان

برهان نظم سادهترین، قابل فهم ترین و عمومیترین برهان بر وجود خداوند است. در طول تاریخ روایتهای متعددی از این برهان ارائه شده است که از درجات متفاوتی از قوت و دقت برخوردارند. به نظر نگارندگان معقولترین و قابل دفاع- است. روایتهای کلاسیک، مقایسهای، تنظیم دقیق، « استدلال از راه بهترین تبیین ترین روایت از این برهان، روایت پیچیدگی غیر قابل تقلیل بیوشیمیایی و اطلاعات زیست شناختی ضمن آنکه هر یک روایتهایی مستقل هستند، اما به در آورد، برهان نظم میتواند نقش « استدلال از راه بهترین تبیین » نظر میآید اگر بتوان این روایتها را در خدمت مؤثرتری در اثبات وجود خدا در کنار سایر براهین ایفا کند. سوئینبرن استدلالی ارائه کرده، که نتیجه آن- به زعم وی- محتمل بودن وجود خدا را نشان میدهد. او این بار را بر دوش برهانی استقرایی گذاشته است. ریچارد سوئینبرن در تقریر این برهان با تفکیک نظم جهان به نظم زمانی و نظم مکانی و صورتبندی جدیدی از برهان طرح و تدبیر، تلاش درخوری در این راه نموده است. در این جستار سعی شده تا تقریر و روایت سوئینبرن از برهان نظم که در آثار متعدد اوبه انحای مختلف بیان شده است در یکجا و به صورت نظاممند تقریر شود، تا راه برای بررسی، نقد و یا تقویت آن هموارتر گردد. با جستجوی انجام گرفته این برهان تاکنون با نظامی که در این مقاله بدان پرداخته شده است، صورتبندی نشده است.

برهان نظم، نظم زمانی، نظم مکانی، تبیین علمی، سوئینبرن