سیدابراهیم هاشمی - کارشناس دفتر محیط زیست دریایی، سازمان حفاظت محیط زیست

به دلیل ماهیت فرایند صنعت اوراق آردن کشتی و اثرات زیست محیطی آن در هر فاز از مراحل چندگانه اوراق آردن یک شناور، رویکرد سیستمی مد نظر قرار گرفته و از روش تجزیه و تحلیل سیستمی جهت بررسی مقوله مذکور استفاده شده است. از آنجایی که نواحی ساحلی، بستر و مکان استقرار و اجرای این صنعت می باشند، بخش های مختلف ناحیه ساحلی که فعالیت های متنوع اوراق سازی کشتی را تحمل می نمایند در فازهای عملیاتی صنعت مذکور، مورد بررسی قرار داده و خطرات زیست محیطی ناشی از فعالیت های تخریب و اوراق آردن کشتی شناسایی شده است. فرایند اوراق آردن از زمان فروش و خواباندن کشتی برای این منظور آغاز می شود و تا استخراج مواد و ترکیبات و دفع زائدات سمی و خطرناک ادامه می یابد. تمام مراحل تخریب و اﻧﻬدام کشتی که با هدف استحصال فولاد خالص میباشد در ٦ فاز عملیاتی و در سه بخش از ناحیه ساحلی انجام می گیرد. در هر فاز، فعالیت های مجزایی جهت تفکیک و جداسازی قسمت های مختلف کشتی انجام می گیرد که کلیه این عملیات در بخش های آب های دور از ساحل، آب های نزدیک ساحل، خط ساحلی یا کرانه و خشکی صورت می گیرد. مواد وترکیبات حاصل از برش و جداسازی پیکره کشتی در هر مرحله، ١٥ نوع آلاینده شیمیایی و بیولوژیکی را به محیط ساحلی وارد می کند و تعادل اکولوژیکی زیست بوم ساحلی را با تهدید و خطر مواجه می سازد. با توجه به اوراق شدن حدود ٩٠ درصد کشتی های جهان در کشورهای آسیایی همچون هندوستان، بنگلادش، پاکستان، ترکیه و چین به دلیل عدم رعایت مسائل ایمنی و زیست محیطی و به دور از استانداردهای موجود در بریدن و جداآردن قطعات بزرگ کشتی و جمع آوری و دفع مواد زائد سمی، بار آلودگی این صنعت در نوار ساحلی کشورهای آسیایی دو چندان می شود. این معضل در ابتدا، با عدم مکان یابی صحیح و رعایت اصول زیست محیطی در ساحل برای استقرار این صنعت بسیار آلوده، فشار مضاعف آلودگی ها را شدت می بخشد. افزایش تعداد کشتی هایی که به زودی باید اوراق شوند خطوط ساحلی کشورهای آسیایی و حتی اخیراً سواحل ایران را به شدت تهدید می کند که بایستی قبل از هر گونه صدور مجوز برای ایجاد این صنعت، پیامدهای زیست محیطی آن سنجیده شود و بر اساس ارزیابی زیست محیطی و توان اکولوژیکی سواحل در مورد استقرار صنعت مذکور تصمیم گیری شود. فیلم تهیه شده (در حدود ٦ دقیقه) از فرایند این صنعت در کشورهای هندوستان، ترکیه و چین گوشه هایی از فعالیت های اوراق آردن کشتی را نمایش می دهد.

اوراق کردن آشتی، اسکراپ، تجزیه و تحلیل سیستمی، ناحیه ساحلی، آلاینده های آلی، زائدات نفتی، ارزیابی زیست محیطی، کرانه