سیدمحمدجعفر ناظم السادات - استادیار بخش آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

دریای خزر، بزرگترین دریاچه های جهان، در ناحیه شمالی کشور ایران واقع است. نوسانات سطح آب این دریا بطور معنی دار اقتصاد ایران و کشورهای حاشیه دریا را تحت تاثیر خود قرار داده و به همین دلیل بررسی علل این نوسانات و امکان پیش بینی آن، هم اکنون مورد توجه بسیاری از پژوهشگران منطقه ای و بین المللی است. تحقیقات متعددی نشان داده است که تغییرات اقلیمی مهمترین عامل موثر بر نوسانات سطح آب می باشد. در پژوهش حاضر روند نوسانات سطح آب در محدوده زمانی 1951-85 و همبستگی آن با دیگر عوامل اقلیمی و هیدرولوژیک مورد بررسی قرار گرفته است. نشان داده شد که نوسانات سطح آب و دبی ورودی به دریاچه، نه از نقطه نظر آماری معنی دار بر ، و نه روابط استخراج شده از پایداری زمانی برخوردار است. در مقابل، مشخص گردید که درمقایسه با رواناب سطحی، تبخیر از سطح آب قسمت بیشتری از واریانس نوسانات سطح آب را توجیه نموده و روابط از پایداری خوبی برخوردار هستند. نشان داده شد برای سال هایی که درجه حرارت سطح آب دریا (در زمستان) بیش از معمول سرد یا گرم می گردد، بین 40 تا 60 درصد از واریانس نوسانات سطح آب بوسیله دبی ورودی توجیه می گردد. علاوه بر این، نوسانات سطح آب برای دورانی که درجه حرارت زمستانه سطح آب دریا بیش از حد معمول گرم میگردد نیز همبستگی خوبی با تبخیر نشان داد.در هر مرحله دلایل فیزیکی برای توجیه روابط استخراج شده ارائه گردیده است.